1) Dört rekâtlı namazların iki rekât olarak kılınması: Yolculukta dört rekâtlı namazların kısaltılarak kılınması Kur’an, sünnet ve icma ile sabittir.

Ashab-ı kiramdan Ya’lâ b. Ümeyye (r.a) Hz. Ömer’e (r.a) şöyle demiştir: “Biz neden namazları kısaltarak kılıyoruz, halbuki güven içindeyiz. Hz. Ömer bu soruya şöyle cevap vermiştir: Ben de aynı durumu Peygamber Efendimize (s.a.s) sormuştum, bana şöyle buyurmuştu: Bu, Allah’ın size verdiği bir bağıştır, Allah’ın sadakasını kabul edin.”^[1]

Hanefîlere göre yolcunun dört rekâtlı farz namazı iki rekât kılması ruhsat değil azîmettir. Yolcu bunu bilerek tam kılarsa kötü bir iş (isâet) yapmış olur ve son iki rekât nâfile namaz hükmünde bulunur. Şâfiî ve Hanbelîler’e göre, farzın aslı dört rekât olup, yolculukta kısaltmak bir ruhsattır. İmam Şâfiî, bu konuyu ayrıca Ramazan orucuna kıyas etmiştir.^[2]

2) Kurban mükellefiyetinin düşmesi: Yolcu (seferî), kurban kesmekle mükellef değildir.^[3] Ancak kesmesi hâlinde sevabını kazanır. Kişi, kurbanını ikamet ettiği yerde kesebileceği gibi, bayram dolayısıyla veya başka bir sebeple gitmiş olduğu yerde de kesebilir. Seferî olması, kurban kesmesine ve kestiği kurbanın makbul olmasına engel değildir.

3) Ramazan orucunu sonraya bırakma: Yolcu isterse, Ramazan orucunu tutmayarak sonraya bırakabilir. Kur’an’da şöyle buyurulur: “Sizden kim hasta olur veya yolculukta bulunursa, tutamadığı orucu sayısınca başka günlerde tutsun.”^[4]

4) Mestlere üç gün süreyle meshetme: Mestler üzerine meshetme süresi mukîm için bir gün bir gece, yolcu için ise üç gün üç gecedir. Peygamber Efendimizin (s.a.s) uygulaması bu şekilde olmuştur. Ancak bu süre dolmasa da, cünüplük olursa gusül de mestlerin çıkarılması gerekir.^[5]

5) Yolculukta nâfile namazların durumu: Hanefîlere göre, yolculuk sırasında konaklama yerinde eğer güvenlik ve rahatlık varsa, farzlara bağlı müekked sünnetleri kılmak gerekir. Hayber Gazvesi dönüşünde konaklama yerinde, sabah namazına kalkılamaması üzerine, güneş yükseldikten sonra önce iki rekât sünnet kılınmış, sonra Rasûlullâh Efendimiz (s.a.s) farzı kıldırmıştır.^[6]

Ancak yürüyüş ve yolculuk hâlinde korku ve zaman darlığı gibi güçlükler varsa nâfile namaz kılmak gerekmez.^[7] Çoğunluk mezhep imamlarına göre ise, yolculukta sabah namazının sünneti dışında farzlara bağlı nâfile namazları kılmak gerekmez.

6) Kadınların mahremsiz olarak seferi mesafe (90 km.) yolculuk yapmasının caiz olmaması: Hadis-i şerifte Peygamber Efendimiz “sallallahu aleyhi ve sellem” konu ile alakalı şöyle buyurmaktadır; “Allah’a ve âhiret gününe iman eden bir kadının beraberinde babası veya oğlu yahut kocası veya kardeşi yahut nikâhı haram olan biri olmaksızın üç gün veya daha fazla süren bir yolculuğa çıkması helâl değildir.”^[8]

Kaynakça:

[1] Müslim, Misafirîn, 4
[2] İbni Kudâme, Muğnî, II, 267-270; Zühaylî, age, II, 313-315
[3] el-Fetâva’l-Hindiyye, V, 576
[4] Bakara, 2/184
[5] Nesâî, Tahâre, 98
[6] Ebû Dâvud, Salât, 11, H.No: 435, 443
[7] İbni Âbidîn, age, II, 270; İbni Kudâme, II, 271
[8] Müslim, Hacc: 423