Namazda yapılması mekruh olan fiillerden hangileri tahrimen ve hangileri de tenzihen mekruhtur?
Namazda yapılması mekruh olan fiillerden hangileri tahrimen ve hangileri de tenzihen mekruhtur?
Öncelikle konunun anlaşılması için bir mukaddime olarak ifade etmek gerekirse, şunu bilmek gerekir ki kati delillerle sabit olan farzların terk edilmesi haramdır, örneğin; farz olan namazın, farz olan Ramazan orucunun terk edilmesinin haram olması gibi. Delîlin subutu veya delaletindeki zannilikten dolayı içtihadî olan farzların veya vaciplerin terk edilmesi ise tahrimen yani harama yakın mekruh kabul edilmiştir. Tahrimen mekruh zanni delil ile sabit olan yasaklar için kullanılan bir tabirdir ve kati delille sabit olan haramdan bu yönüyle ayrılır, haramın günahından mertebe bakımından düşük bir günah kabul edilir, örneğin yapılması vacip olan fiillerin terk edilmesi gibi. Fakat tenzihen mekruh ise; terk edilmesi evla olan, yapıldığı takdirde günah sayılmayan mekruh işler için kullanılır. Normal şartlarda kitaplarda bir kayıt veya bir karine bulunmadığı takdirde mekruh ifadesi kullanılmış ise, bundan kastedilen; harama yakın olan mekruhtur. Vaciplerin terk edilmesi tahrimen mekruh, sünnetlerin terk edilmesi ise tenzihen mekruhtur. Ayrıca “Caiz değildir” ifadesi ise; hem haram hem de tahrimen mekruh olan fiiller için kullanılabilir.
Namaz esnasında elbiseyle vücudun bir yeriyle oynamak gibi namazla ilgisi olmayan ve onunla bağdaşmayan bir hareketin yapılması mekruhtur. Çünkü bu şekilde davranışlar namazın biçimsel olarak yapısına aykırıdır ve aynı zamanda namazın gerektirdiği saygı ve tazim vaziyeti ile de bağlaşmamaktadır. Bunun yanında namazın vaciplerinden ve sünnetlerinden birini terk etmek de mekruh sayılmaktadır. Namazın vaciplerinden birini mesela Fatiha suresini okumayı kasten ve bilerek ve isteyerek terk etmek tahrimen mekruhtur. Bir vacibin terk edilmesi sebebiyle tahrimen mekruh olan bu namaz esas itibarıyla sahih yani geçerli olup kişiden namaz borcunu düşürür ise de iade edilmesi yani yeniden kılınması vaciptir. Namazın sünnetlerinden birini mesela Sübhaneke okumayı rüku veya secdelerdeki tesbihleri kasten terk etmek tenzihen mekruhtur. Namazın sünnetlerinden birini terk etmek genel olarak tenzihen mekruh olmakla birlikte tenzihen mekruh sayılan şeylerin bir kısmı tahrimen mekruha yakın da olabilmektedir.
Şer’i şerifin namazda bir fiili yasaklaması kati ise haram, zanni ise tahrimen mekruhtur ancak hükmü bundan çeviren aksi bir delil olmadıkça. Şayet delil açıkça yasaklama değil kesin olmayan bir terk etmeyi ifade ediyor ise bu durumda bu fiilin namazda yapılması tenzihen mekruh olur. Buna örnek olarak Hz. Ömer (r.a.) iş elbiseleriyle namaz kılan kişiye hitaben; ‘seni bunlarla saygın kişilerin yanına göndersem gider misin?’ deyince o kişin hayır demesi üzerine ‘Allah, kendisi için titiz olmanı daha çok hak edendir’ demiş fakat o kişiyi bundan nehyetmemiş ancak doğru bir davranış olmadığını vurgulamıştır. (Tahtavi, 1/344) Bu nedenle saygın insanların yanına çıkılamayacak olan gecelik, pijama ve necis olmayan iş elbisesi gibi kıyafetler ile namaz kılmak tenzihen mekruh sayılmaktadır. Yani günah olmamakla birlikte yapılmaması evladır.
URL Kopyala
