Malına zarar verdiği kişinin zararını zarar veren zekatıyla ödese olur mu?
Malına zarar verdiği kişinin zararını zarar veren zekatıyla ödese olur mu?
Bir komşumun malina istemeden de olsa zarar vermiş olabilirim. Zekât paramı komşuma versem zekat olduğunu söylemesem hem verdiğim zararı ödeyip hem zekâtımı vermiş olur muyum?
Başkasına verilen zarar mala, cana veya bedene yönelik olur. Bu şekillerden birisi ile ortaya çıkan zararın tazmin edilmesi gerektiği Kitap, sünnet, icmâ ve akıl delillerine dayanır.
1- Kitap: Kur’an-ı Kerim’de zarara zararla karşılık verme veya zararı giderme genel prensip olarak şöyle belirlenmiştir: “Kim size saldırırsa, siz de tıpkı size saldırdıkları gibi, ona karşılık verin” (el-Bakara, 2/194). “Eğer ceza vermek isterseniz, size yapılanın aynı ile karşılık verin” (en-Nahl, 16/126). “Kötülüğün karşılığı da ona denk bir kötülüktür (muameledir)” (eş-Şuarâ, 42/40). Bu ayetlerden anlaşıldığına göre, başkasına verilen zarar mislî ise misli, kıyemî ise değeri bakımından ne eksik ne de fazla olmaksızın, denk bir biçimde karşılanmalıdır.
2- Sünnet: İslâm hukukunda zararı tazmin ettirmenin meşru olduğunu gösteren birçok hadis vardır. Birkaçı şunlardır: “Zarar vermek ve zarara zararla karşılık vermek yoktur.” (İbn Mâce, Ahkâm, 17; Ahmed b. Hanbel, V, 327; Mâlik, Muvatta, Akdıye, 31) “Başkasına ait bir malı alan, onu sahibine geri verinceye kadar ondan sorumludur.” (Ebû Dâvud, Büyû’, 90; Tirmizî, Büyû’, 39; İbn Mâce, Sadakât, 5) Buna göre, başkasına ait malı haksız olarak elinde bulunduran kimse, mal mevcutsa, bunu aynen, telef olmuşsa, mislî ise mislî ile, kıyemî ise değeri bakımdan tazmin etmelidir.
3- İcmâ: Başkasının malına, canına veya bedenine haksız olarak verilecek zararın tazmin edileceği bütün İslâm âlimlerince üzerinde görüş birliği bulunan bir husustur.
Başkasının malına zarar veren, zekât alabilecek durumda olan zarara uğrayan kişiye hak ettiği ödemenin yanı sıra zekât da verebilir. Ancak velev ki zarara uğrayan fakir olsa bile zarar veren kişinin ona zekatından vermesiyle ona karşı olan zararı tazmin sorumluluğunu yerine getirmiş olmaz. Zira zekat ayrı bir sorumluluk, zararı tazmin ise ayrı bir sorumluluktur, birini ödemekle diğeri de yerine gelmiş olmaz. Ayrıca zekatın sıhhat şartlarından biri de yapılan zekat ödemesinin menfaatinin zekat sahibine dönmemesidir. Halbu ki burada bir menfaat söz konusudur. Zarara uğrayan kişiye karşı olan tazmin yükümlülüğünün zekât kaleminden karşılanması, zarar veren kişinin hukuken ödemesi gereken ödemeden bir hile ile kurtulması anlamına gelir. Bunu yapması durumunda ise, gerçekte zararın bedelini ödemiş olduğundan zekâtını ayrıca ödemesi gerekir.
URL Kopyala