Kişi malının zekâtını bizzat o maldan mı vermeli, yoksa aynı değerde başka bir mal ile de verebilir mi?

Bu hususta fakihler arasında ihtilaf vardır. Şöyle ki, Hanefî mezhebi ve İmam Şafii’den gelen bir kavle göre; tüccar, zekâtını malın bizzat kendisinden verebileceği gibi, değerini hesaplayıp değeri üzerinden bir başka mal yada para ile de verebilir. Söz gelimi bir kumaşçı, mağazasında bulunan mallarının zekâtını vermek istediğinde, zekât olarak bizzat kumaş verebileceği gibi, kumaşların değeri üzerinden herhangi başka bir mal yada parayı zekât olarak verebilir. İbn Kudâme, El-Muğnî, 3/31 İmam Şafîi’den gelen bir diğer kavle göre; bizzat malın kendisinden zekât vermelidir, kıymeti üzerinden zekât vermek caiz değildir. En-Nevevî, er-Ravzâ 2/273 Müzenî, hocasının bu kavlini; “ticaret eşyasının zekâtı bizzat kendindendir, parasından değildir” diyerek teyit etmiştir. Bidayetu’l-Müçtehid 1/260 Ahmed b. Hanbel ve İmam Şafii’ye nispet edilen bir üçüncü kavil olarak; zekât, ancak eşyanın kıymeti üzerinden nakit olarak verilmelidir. Yani kişi malının zekâtını mal olarak veremez.

Burada şöyle bir ihtiyat ve maslahattan bahsetmek iyi olacaktır. Fakirlerin hastane, giyim, kira, elektrik, su, yol vb. gibi çok çeşit ihtiyaçları vardır. Fakirler genelde bu tür ihtiyaçlarını karşılamak için nakit paraya ihtiyaç duyarlar. Üstelik zekâtın asıl hedeflerinden biri de fakiri kollamak, gözetmek ve ihtiyacını gidermektir. Bu yüzden zengin, zekâtını verirken şunu gözetmelidir; fakir eğer eşyanın bizzat kendisine muhtaç ise ona eşyayı zekât olarak verebilir, bu güzeldir. Fakat fakirin ondan istifade edip edemeyeceğine bakmaksızın eşyayı zekât olarak ona vermesi, her ne kadar sahih ise de güzel bir davranış değildir. Özellikle de zekât veren kişi o eşyanın yerine para vermek istemediği ve eşyayı önemsiz gördüğü, hatta ondan kurtulmak istediği durumlarda, zekâtın amacını bir daha gözden geçirip, Allah Teâlâ’nın fakirin ihtiyacını karşılaması için kendisine verdiği bu fırsatı güzel ve yerinde değerlendirmelidir.

---

URL Kopyala