Bir malın satımında birden fazla simsar/komisyoncu olabilir mi?
Bir malın satımında birden fazla simsar/komisyoncu olabilir mi?
Bir malın satımında birden fazla simsar/komisyoncu olabilir mi? Mesela ben tarlamı satması için bir firmaya verdim ve şu kadar paraya satın gerisi sizin dedim, o da başka şahıslara müşteri bulmasını söylüyor onlar da bulursak şu kadar alırız diyor bu işlem caiz midir?
URL Kopyala
Kişi ancak şu üç şey; mal, çalışma veya iş garantisi sağlamakla kazanç sağlayabilir:
1) Mal ile kazanç sağlamak mubahtır zira maldan türeyen ticari para sahibinindir. Böylece sermaye sahibi ticarette kazanç hakkına sahiptir.
2) Çalışmayla kazanç sağlanması, kişinin yaptığı çalışmayla işin meydana gelme sebebi olmasından dolayıdır. Bu nedenle ticari anlaşmada başkasının sermayesini çalıştıran kişi de kazanç hakkına sahiptir.
3) Kişi iş garantisi sağlamakla kazanç sağlayabilir. Zira Rasulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem şöyle buyurdu: “Gelir, kefalet karşılığıdır” yani bir şeye kefil (garantör) olursa onun geliri onadır. İşçilik üzerine yapılan icâre akdinde anlaşılan iş, sanatkârın kendisinin yaptığı bir sanat ise ve müşteri bizzat onun yapmasını şart koşmamışsa, o işi kendisi yapabileceği gibi bir başkasına da yaptırabilir, lâkin fiyatın akit anında belirlenmesi gerekir. Şayet o iş kendi yaptığı bir sanat değilse bu takdirde alacağı para komisyona girer ki bunu müşteri bilmesi gerekir. Bu yolla kazancın câiz olabilmesi için komisyon ücretinin malum olması ve bu iş karşılığında emek sarf etmesi, sorumluluk alması gerekir.
Simsarlık olarak bilinen ticari aracılık prensip olarak caizdir. Fıkıhta Cuale olarak bilinmektedir. İmam Buhari sahihte şöyle dedi: “Simsarlık ücreti bölümü: İbn Sirin, Ata’, İbrahim ve Hasan simsarlık ücreti alınmasında sakınca görmemişlerdir. Komisyon ücretini ancak işi yerine getiren kişi almaya hak eder. Bu uygulama cuale konusunda da böyledir. El Ravdul Muraba s. 446: “Her kim iş sahibinin yaptırma isteğinden sonra ve bilgisi dahilinde bir işi yaparsa belirlenen ücreti almaya hak kazanır. Bu işi bir kişiden fazla kişi yaparsa hepsi belirlenen ücrette ortak olurlar. Dolayısıyla örneğin komisyon ücreti %3 olarak belirlenmiş ise birden fazla komisyoncu bu işi gördüğü takdirde %3 de ortak olurlar.
İslâm fıkhında; emek sarfetmek, sorumluluk almak şartları yerine getirilerek yapılan simsarlık, tarafların bilgisi dahilinde meşru ve câiz görülen kazanç şekillerindendir. Ancak tarafların bilgisi olmadan ve emek sarfetmek, sorumluluk almak olmadan, sadece tarafları buluşturmak karşılığında komisyon ücreti alınması caiz değildir. Ayrıca İslâm fıkhında; satıcı ve alıcının, simsarla aralarında anlaştıkları bir meblağı simsara ödemesi câizdir. Fakat meblağın en baştan rakamsal olarak net bir şekilde belirlenmesi gerekir. Kazancın belirli bir yüzdesinin %5, %10 vb. komisyon ücreti olarak belirlenmesi ise ihtilaflıdır. Kimi âlimler, ücret bedeli net olmadığı için câiz görmemişler. Bazı âlimler ise, bunda bir sakınca görmemişlerdir. Ayrıca bazı hadîs âlimleri, kendilerine ulaşan rivâyetleri dikkate alarak: “Şu malımı sat! Şu fiyattan fazlası senin olsun” şeklindeki akitleri de câiz saymışlardır.