Bir malı kötü amaçlı olarak kullanacak olan kişiye satmak caiz midir?
Bir malı kötü amaçlı olarak kullanacak olan kişiye satmak caiz midir?
Bir insan kötüye kullanacağını bildiği halde bir insana silah bıçak vb. satması veya hibe etmesi, yada şarap yapacağını bildiği halde üzüm satması veya hibe hediye etmesi gibi durumlar caiz midir?
İslam’da genel prensip şudur: Bilerek bir günahın işlenmesine vesile olmak haramdır. Diğer bir ifadeyle: “Mal sahibi, müşterinin satın alacağı şeyle günah işleyeceğini bildiği takdirde ona o malı satması haramdır.” (İbn Hacer, el-Fetava’a-kübra, 2/270) “Günahta ve (Allah’ın koyduğu) sınırları aşmakta birbirinize yardım etmeyin.” (Maide, 5/2) mealindeki ayette bu gerçeğin altı çizilmiştir. Bu prensibi göz önünde bulunduran alimler, konuyla ilgili şu örnekleri vermişlerdir: Şarap yapacağı bilinen bir adama üzüm satmak haramdır. Müslümanlar arasında fitne çıkarmak için kullanacağı bilinen bir adama silah satmak haramdır. Onunla içki içeceği bilinen bir adama kadeh satmak haramdır. Yol kesicilikte kullanacağı bilinen bir adama bıçak ve benzeri silahları satmak haramdır.
İbn Hacer el-Heytemi’nin konuyla ilgili bazı fetvaları şöyledir: Onu putuna sürüp kokusunu güzelleştireceği bilinen bir kâfire misk satmak haramdır. Normal kesim dışında bir metotla öldüreceği bilinen bir harbiye (gayri müslime) bir hayvan satmak haramdır. (el-Fetava, 2/270) Helalı haram kılan sebeplerden biri de kötü niyet, kötü amaçtır. Bu sebepledir ki, fitne zamanlarında silah satmak haramdır. Kâfirlere silah satmak haramdır. Gayr-ı meşru bir şekilde kullanacağı bilinen bir adama silah satmak haramdır. (bk. el-Mevsuatu’l-Fıkhıyetu’l-Kuveytiye, 1/107)
Ancak bazı fakihlere göre, alışveriş anında mevcut olan şekil esastır. Buna göre, şarap yapacağı bilinen bir kimseye üzüm satmak caizdir. Çünkü, satış akdi esnasında alım-satım konusu olan üzüm helaldir. Daha sonra değiştirilip şaraba dönüştürülmesi, mevcut üzümün helal konumuna etki etmez. Keza, fitne zamanlarında işle ilgili kimselere silah satmak da caizdir. Çünkü, günah ve masiyet olan, silahın kendisi değil, onu gayrimeşru şekilde kullanılmasıdır. Ancak, söz konusu üzümün satışı kerahetsiz caiz olmakla beraber, bu şekildeki silah satışı ise mekruhtur. Çünkü üzümün mevcut şekli değiştirildikten sonra günaha dönüşür; silah ise değiştirilmeden mevcut şekliyle günahta kullanılır. (V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 3/580-581) Fetvaya tercih edilen görüş ise; yakinen veya zannı galip ile herhangi bir malı haram amaçlı kullanacağı bilinen bir kimseye satmanın tahrimen (harama yakın) mekruh olduğu görüşüdür.
URL Kopyala
