Balıktan başka deniz canlılarından yemek dışında faydalanmak caiz mi?
Balıktan başka deniz canlılarından yemek dışında faydalanmak caiz mi?
Balıktan gayrı her hangi deniz canlısından yemekten başka bir maksad için kullanmak caiz mi? Mesela terkibinde inci, mercan vb. olan sabun kullanmanın hükmü nedir?
URL Kopyala
İslâm âlimleri, Kur’ân ve hadislerde belirtilen hüküm ve ilkeler ışığında hangi hayvanların etinin helal veya haram olduğunu belirlemeye çalışmışlardır. Kara ve deniz hayvanları hakkında gerek Kur’ân-ı Kerîm gerekse hadis-i şeriflerde -bazıları dışında- bütün türler isim olarak zikredilmediğinden, bu hususta farklı hükümler ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, bütün âlimlere göre balık türleri helaldir. Balık dışındaki ürünler, Hanefî âlimler tarafından helal kabul edilmemiştir. (Kâsânî, Bedâi‘, 5/35)
Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî âlimleri ise Maide sûresinin 96. âyetindeki “deniz avı” ifadesinin kapsamlı oluşu ve “Denizin suyu temiz, ölüsü helaldir” hadisine dayanarak, deniz ürünlerinin yenilmesi hususunda oldukça geniş bir yaklaşım ortaya koymuşlardır. Mâlikî ve Hanbelî âlimlere göre, deniz hayvanları prensip olarak helaldir. Ancak timsah gibi yırtıcı hayvanlar helal değildir. (Kârâfî, ez-Zehîra, 4/96) Şâfiî mezhebinde ise aslen suda yaşadığı hâlde karada da yaşayabilen kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı gibi hayvanlar habis ve zararlı oldukları için helal değildir. Bunların dışında kalan midye, kalamar, ıstakoz, karides gibi deniz ürünlerinin yenmesi ise helaldir. (Remlî, Nihâyetu’l-Muhtac, 8/113,150-152)
Ḥanefīlere göre balık dışındaki deniz canlılarının yenilmesine ilaveten alınıp satılması da haramdır. (El-Kāsānī, Bedāʾiʿu’ṣ-Ṣanāʾiʿ, c.5, s.144) Zira necis sayılmasa bile yenmesi haram olan hayvanların yemek dışındaki ürünlerde kullanılması da caiz görülmemiştir. Bu nedenle Hanefi mezhebi mensuplarının, balık dışındaki su hayvanlarını hem yemekten hem de bu hayvanların cüzlerinin katıldığı ürünlerin kullanımından kaçınması gerekir. Ancak tedavi zarureti gibi bir durumda alternatif olmaması ve ürünün fayda verdiğinin bilinmesi halinde kullanımı caiz görülür.