Müslüman her yerde doğru ve dürüst davranmalı, ona göre hareket etmelidir. Özellikle alışveriş konusunda bir başkasını aldatması veya zaafından yararlanarak malını satın alması ahlaki bir durum değildir. Dolayısıyla bu konuda satıcının uyarılması ya da gerçek değerinin teklif edilmesi uygun olacaktır. Nitekim Peygamber (s.a.s) Efendimiz alım satımda, alıcı hakkında; “(Binitine mal yüklemiş) satıcıları (yolda) karşılamayın…” buyurmuştur.[1]

Şüphesiz “malları ucuza kapatmak” demek olan bu uygulamada, malın gerçek piyasa değerinden haberdar olmayan satıcının mağduriyeti söz konusudur. Çünkü piyasayı çok iyi bilen komisyoncu veya tüccar, malın rayiç bedelini bilmeyen satıcıya ucuz bir fiyat vermektedir. Haksız rekabete sebep olan bu müdahale ile normal işleyen piyasa sistemi de bozulmuş olacaktır. Böyle bir sistemde hiç emek sarf etmeden para kazanan asalak bir aracı “rantiye sınıfının” doğması da kaçınılmazdır. Bu itibarla, söz konusu uygulamayı özellikle Hanefî fıkıh alimleri mekruh görmüşlerdir.

Müslüman tüccar, bu gibi sosyal huzursuzluk ve rahatsızlıklara zemin hazırlayan her türlü uygulamadan kaçınmalıdır. Satıcı malını istemediği fiyata satmak zorunda olmadığı gibi alıcı da arzu ettiği fiyatı verme hakkına sahiptir, satıcı da fiyatı uygun bulmadığı takdirde satmaz. Fakat satıcının malının ederi hakkındaki bilgisizliğinden faydalanıp malını ucuza kapatmak kerahatten boş olmadığı gibi, malın gerçek ederi hakkındaki bilgiyi yetkililerden belli bazı kişilerin alması yoluyla haksız rekabet oluşacağı ve bir takım kimselerin bundan nemalanacağı böyle bir muamele yetkilieri de onlardan bu bilgileri alan kesimi de vebal altında bırakacaktır.

Kaynakça:

[1] Buhari, Buyu, 72; Nesai, Buyu, 57 Müslim, Nikah 51-56