Toplanmayıp tarla ve bahçelerde çürüyen mahsullerde öşür vacip midir?
Toplanmayıp tarla ve bahçelerde çürüyen mahsullerde öşür vacip midir?
Tarlada bazı meyveler sebzeler bitkiler bitiyorsa ama kimse toplamıyorsa, yere düşüp zamanla çürüyor yok oluyor veya başkaları alıyorsa zekât verilmediğinden günah olur mu, bu durumda öşür yine farz mı?
Ayeti celile’de şöyle buyruldu; “Çardaklı ve çardaksız bağları, tatları çeşitli ekin ve hurmaları, zeytin ve narı birbirine benzer ve benzemez şekilde yaratan O`dur. Ürün verdiği zaman ürününden yiyin. Devşirildiği ve biçildiği gün de hakkını verin.” (el-En`âm, 6/141) İbn Abbas’a (r.a.) göre buradaki “hak”tan maksat, farz olan öşür zekatı olup bu da onda bir veya yirmide bir nisbetinde alınır. Hadiste şöyle buyurulur: ”Yağmur ve nehir sularıyla sulanan toprak mahsullerinde onda bir; kova (el emeği) ile sulananlarda ise yirmide bir vardır” buyurmuştur. (Buhârî, ”Zekât”, 55) Hadiste de belirtildiği gibi, mahsulün zekâtının verilmesinde toprağın işlenmesi ve su kullanımı esas olarak alınmaktadır. Buna göre toprak emek sarf edilmeden yağmur, nehir, dere, ırmak ve bunların kanallarıyla sulanıyorsa, çıkan mahsulün 1/10’i; kova, dolap gibi emekle veya suyun ücretle alınması, motorla sulama gibi masraf gerektiren bir yolla sulanıyorsa 1/20’i zekât olarak verilir.
Ebû Hanîfe’ye göre toprağın bitirdiği her çeşit ürüne onda bir veya insan eliyle sulama vb. masraf yapılmışsa yirmide bir zekât gerekir. Odun, kamış, ot ve saman gibi şeyler genellikle kendiliğinden yetiştiği veya ziraattan maksat bunları ekip biçmek olmadığı için öşre tabi bulunmazlar. Ancak bunlar nema (kazanç amaçlı) ekilip satışı yapılıyorsa öşür vacip olur. Sonuç olarak, insan eliyle yetiştirilen ve ekonomik değeri olan tüm tarım ürünleri zekâta tâbi olur. Ekinlerin zekâtı Ebû Hanîfe ve Züfer’e göre taneler ortaya çıktığı, Şâfiîler’e göre sertleşmeye başladığı, Ebû Yûsuf’a göre hasada müsait olduğu, Muhammed’e göre hasattan sonra deste yapıldığı zaman; meyvelerin zekâtı Ebû Hanîfe, Züfer ve Şâfiîler’e göre olgunlaşmaya başladığında, Ebû Yûsuf ve Muhammed’e göre -bir yıl çürümeden kalabilen meyvelerden olmak kaydıyla- devşirme zamanı geldiğinde vâcip olur. (Vehbe Zuhayli, 3/1881) İmameyn’e göre bahçe ve tarlalarda toplanmayıp çürüyen meyve ve sebzelerde öşür yoktur zira onlara göre bir yıl çürümeden bekleyebilen mahsullerde öşür vardır. İmam Ebu Hanife’ye göre her türlü meyve ve sebzelerde öşür vardır, bu nedenle bahçe sahipleri ürünlerini toplamadıkları takdirde bu sorumluluktan kurtulmak için bahçelerini ihtiyaç sahiplerine açıp en azından öşür miktarı kadarını toplamalarını sağlamalıdırlar. (Mevsuatul’Kuveytiyye, 15/12)
URL Kopyala
