Seyyitlere devlet hazinesinden humus verilmesinin hükmü nedir?

Rasûl-i Ekrem’in (s.a.s.) vefatından sonra humusun (ganimetin 1/5 kadarı) taksim biçimine ilişkin olarak İslâm âlimleri arasında ciddi görüş farklılıkları ortaya çıkmıştır. Hanefî mezhebine göre humus üç kısma bölünür; bir pay yetimlere, biri miskinlere, biri de ibnüssebîle (yolda kalanlara) verilir. (Şeybânî, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaġīr, s. 124) Bu üç sınıfa pay verilmesinin şartı fakirliktir. Peygamber Efendimizin (s.a.s.) humustan pay alma illeti peygamberlik olduğu için vefatı ile birlikte bu pay düşmüştür. Hanefîler’in, zevi’l-kurbâ payının Rasûl-i Ekrem’in (s.a.s.) vefatı ile düştüğü konusundaki dayanağı, ilk üç halifenin uygulaması yanında zevi’l-kurbânın humusta pay sahibi olma illeti konusundaki anlayışlarıdır.

Hanefîler’e göre zevi’l-kurbâ bu payı, sadece akrabalık sebebiyle değil buna eklenen arka çıkma (nusret) ve birlikte olma (sohbet) sebebiyle hak etmişlerdir. Nusret, herkesin Peygamber’i (s.a.s.) terkettiği boykot sırasında onu yalnız bırakmama ve etrafında toplanma fedakârlığıdır. Rasûlullah’ın (s.a.s.) vefatından sonra nusret durumu kalktığından bu pay da düşmüştür. Ancak fakir olmaları halinde zevi’l-kurbâ diğer fakirlerden önce pay sahibi olurlar. Bunların humustaki payının zekâtın kendilerine haram kılınmasının bedeli olduğu hususundaki kanaat Hanefîler’in bu görüşleriyle uyum içindedir. İmam Mâlik’e göre, savaş ganîmetlerinin beşte birinin kimlere dağıtılacağı konusunda İslâm Devlet başkanı takdir yetkisine sahiptir. İsterse, âyette sayılan sınıfların tümüne, dilerse bir bölümüne verebilir. İmam Şâfiî ve Ahmed bin Hanbel’e göre, ganîmetlerin beşte biri, yine Peygamberimiz (s.a.s.) hayatta imiş gibi beş’e eşit parçaya bölünür. Peygamberimize (s.a.s.) isabet edecek olan pay; toplumun yararı, savaş araç ve gereçleri alımı için harcanır.

---

URL Kopyala