Belirli bir hayvanı kurban olarak kendine vacip kıldıktan sonra ondan daha aşağı bir hayvanla değiştirmenin caiz olmayacağında söz birliği vardır. Bir kimse, kurbanlık hayvanı satın aldıktan sonra satıp mislini alsa, ilk aldığının bizzat zatına Allah hakkı taalluk etmiştir diyen İmam Ebû Yûsuf (Allah ona rahmet etsin) bunu câiz görmez. İmam Ebu Hanife ve İmam Muhammed (Allah onlara rahmet etsin) ise, kerahetle câiz görürler.

Alım satım işlemini malın mülkiyetine sahip ve teslimine kadir olma unsurlarına bağlı kabul ettikleri için ilk aldığı hayvanın bizzat zatına Allah hakkı taalluk etmiş olmasının hayvanın mülkiyetini sahibinden gidermeyeceği ve satın alana teslim etmeye engel olmayacağı hâsılı alışveriş prensiplerine aykırı olmayacağı görüşündedirler. Ebu Bekir Muhammed b. Ahmed Şemsu’l-Eimme es-Serahsî, kurbanlık hayvanı satma ve değiştirmenin câiz olmasını şöyle açıklar: “Peygamber Efendimiz (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem), Hakîm b. Hizam’a, kurbanlık alması için bir dinar vermiş. Hakîm ise bununla bir koyun alıp iki dinara satmış ve bir dinarla tekrar bir koyun satın almıştı. Peygamber Efendimiz (Sallallâhu Aleyhi ve Sellem), kendisine bir koyun ve bir dinarla gelen Hakîm’e, koyunu kurban etmesini ve o dinarı da tasadduk etmesini buyurmuştur.”^[1]

Sonuç olarak; kurban ile mükellef olan kimselerin tamamı veya bazısı, satın almış oldukları kurbanlık hayvanı veya kendi hisselerini satıp, en az aynı değerde bir başka kurbanlık veya hisse ile değiştirebilirler. Fakat ortaklardan birinin, diğerlerinin onayı olmadan kurbandan çıkması ise caiz değildir, sadece ortakların onayı ile çıkabilir çünkü bu durumda diğer ortaklar onun hissesini ya satın alacak veya vekaleten bir başkasına satacaklar.

Kaynakça:

[1] el-Mebsût