Mülk şirketinde ortakların rızasıyla hisseler farklı taksim edilebilir mi?

Bir kişi 1 kilo diğeri 5 kilo elmayı karıştırıp pekmez yapıyorlar. Rıza varsa karşılıklı pekmezi eşit paylaşsalar faiz olur mu az verip çok alma şeklinde? Başka cins mallarda da hüküm ne?

Mülk Şirketi. İki veya daha çok kişinin bir şeye birlikte mâlik olmasıdır. Bu ortaklığa “şirketü’l-emlâk” de denilir. Birbirinden ayrılması imkânsız ya da zor olacak derecede iç içe girmiş şeyler de “bir şey” sayılır. Milk şirketi meydana geliş biçimi yönünden ihtiyarî ve zorunlu kısımlarına ayrılır. Birincisi hissedarların kendi iradeleriyle mallarını karıştırarak kurdukları, ikincisi hissedarların iradesi dışında oluşan şirkettir. Meselâ birden fazla kimseye miras, vasiyet gibi bir yolla mal intikal etmesi veya iki kişiye ait un vb. nesnelerin ayırt edilmesi mümkün olmayacak tarzda birbirine karışması durumunda zorunlu şirket meydana gelir. Mülk şirketinde paydaşlardan birinin ölümüyle şirket sona ermez; yerine vârisleri geçer ve şirket önceki haliyle devam eder (Ali Haydar, III, 648).

Mülk şirketinde paydaşlar diğer paydaşların hissesine nisbetle üçüncü kişi durumunda olduğundan onların hissesiyle ilgili akid yapma yetkisine sahip değildir. Böyle bir hisse diğerleri nezdinde vedîa konumundadır (Mecelle, md. 1087). Dolayısıyla diğer paydaşların izni bulunmadan müşterek malın kullanılması câiz olmayıp aksine davranış tazmini gerektirir. Ancak bir paydaşın gaip olması durumunda mala zarar vermeyecek şekilde ondan faydalanılabilir. Mülk şirketinde müşterek sağlanan ürün paydaşlar arasında hisseleri oranında paylaştırılacağı gibi (Mecelle, md. 1073) bu malda meydana gelen hasarlar da paydaşlarca hisseleri oranında üstlenilir (Mecelle, md. 1060). Bunun aksine yapılacak bir anlaşma fasit ve geçersizdir ancak baştan böyle bir anlaşma olmaksızın taraflar kendi hisselerini teslim aldıktan sonra biri diğerine kendi hissesinden hibede bulunabilir. Paydaş müşterek maldaki payını diğer paydaşlardan izin almadan satabilir; buna karşılık kira, rehin ve hibe gibi akidlere konu yapmasına özellikle Hanefîler olumlu bakmamıştır.

---

URL Kopyala