Karşılıklı rıza ile, kız erkek ayrımı olmadan mirasçılar istediği gibi taksim yapabilir mi?
Karşılıklı rıza ile, kız erkek ayrımı olmadan mirasçılar istediği gibi taksim yapabilir mi?
Miras taksimatı yapılırken herkesin rızası varsa, hakkı helalse göz kararı paylaşım caiz mi? Erkek tarafı herkese eşit verilmesine razı ise, hakkımız helal dese kız tarafı da eşit veya daha fazla alabilir mi?
Hanefîlere göre taksim cebrî ve rızâî olmak üzere ikiye ayrılır. Cebrî taksim; ortaklardan birisinin isteği üzerine hâkimin kur’a çekerek veya başka bir yolla ortak malı taksim etmesidir. Rızâî taksim; ortakların karşılıklı rıza ile yaptıkları taksimdir. Bu, diğer akitler gibi bir akit sayılır ve “taksim akdi” adını alır. Cebrî taksime “kazaen taksim” de denir. Taraflar mirası aralarında taksim edebilirler. Buna rızâî taksim denir. Taraflardan birine fazla hisse verilebileceği gibi, muayyen mallar da vârisler arasında paylaşılabilir. Vârislerden isteyenler hisselerinin tamamını veya bir kısmını diğer vârislere bırakarak taksimden çıkabilirler. Nitekim bir kız, erkek kardeşi kadar hisse istediği zaman, erkek kardeş kendisine düşen fazlalığın yarısını kız kardeşine hediye edebilir.
Mirasçılar, terike üzerinde müşterek mâlik oldukları halde, taksimi mümkün olsun veya olmasın, mallardaki hisselerini diğer vârislere hibe, hediye edebilirler. Bu, miras hisseleri belli olduğu ve mallar hükmen ellerinde bulunduğu için vârislere mahsus bir durumdur. Taraflardan birisi böyle taksime râzı olmazsa, miras, ferâiz kâidelerine göre taksim edilir. Mirasın taksimi için İslami mahkemeye müracaat edilirse, mahkeme ferâize göre taksim eder, buna kazâî taksim denir. Şayet vârisler arasında gâib veya akıl hastası yahud küçük çocuk varsa kazâî taksim mecburîdir. Bugün de mirasçılar kendi aralarında mirası ferâize göre veya başka şekilde rızâen taksim edebilir.
Kazaen (Mahkeme kararıyla) taksimin şartları:
1) Ortaklardan birisinin veya hepsinin hâkimden taksim talebinde bulunması. Prensip olarak, talep olmaksızın ortak mal taksim edilemez. Çünkü bu, başkalarının malında tasarruf olur ve şer’an sakıncalıdır. Bir ortak taksimi ister, diğeri istemezse; mal bölünebilir cinstense, ortaklar arasında kazâen taksim edilir. Zararı gidermek için bu gereklidir. Mal bölünebilir nitelikte değilse, ortak maldan sırayla yararlanmalarına veya gelirinin paylaşılmasına hüküm verilir.
2) Taksimin zararlı olmaması. Bu, müşterek mülkiyete çevirerek taksimde söz konusu olur. Ortak mal, kitap, küçük ev, değirmen, yakut gibi bölünemeyen veya bölündüğü taktirde yararlanılır olmaktan çıkacaksa, bunlarda kazaen taksim yoluna gidilmez. Sırayla yararlanma veya gelirini paylaşma (muhâyee) kararı verilir; yahut da, bu gibi bölünemeyen ortak mallar mahkemece satılarak parası ortaklara payları oranında taksim edilir. (el-Kâsânî, a.g.e., VII, 22, 27; İbn Kudâme, el-Muğnî, V, 115 vd.; İstilâhât-ı Fıkhıyye Kamusu, İstanbul 1970, VII, 137, 152)
URL Kopyala
