Kıraat imamlarının ve fakihlerin çoğuna göre istiâze cümlesi, “eûzü billâhi mine’ş-şeytâni’r-racîm” dir.^[1] Ancak “eûzü billâhi’s-semîi’l-alîmi mine’ş-şeytâni’r-racîm” cümlesiyle de kıraate başlamak câiz görülmüş, özellikle sabah namazının ardından yapılan tilâvetlerde bu kıraat bazı İslâm ülkelerinde gelenek halini almıştır. Bu geleneğin oluşmasında, sabah vakitlerinde Haşr sûresinin son üç âyetini sözü edilen istiâze ile başlayarak okumanın fazileti hakkında rivayet edilen hadisin etkili olduğu söylenebilir.^[2]

“Kur’an okuyacağın zaman kovulmuş şeytandan Allah’a sığın”^[3] meâlindeki âyette geçen emirden vücûb hükmünü çıkaranlar varsa da âlimlerin çoğunluğu bunun müstehap olduğu ve Kur’an okumaya başlamadan önce istiâze yapılmasının daha isabetli olacağı görüşündedir. Okuma esnasında meydana gelebilecek hatalardan Allah’a sığınma arzusu da bunu gerektirmektedir. Namaz dışında Kur’an okunurken dinleyici varsa istiâzenin âşikâre yapılması gerekir, zira bu husus kıraatin sesli olacağının ilân edilmesi anlamına gelir. Bu nedenle hutbe esnasında okunan ayetin evvelinde istiaze yapılması da müstehaptır, öncesinde kallellah denmesi ise buna engel değildir zira çekilen istiaze nin Allah kelamına dahil olmadığı malum olup cümlei itiraziye kabilinden değerlendirilmesi mümkündür.

 

---

Kaynakça:

[1] Müsned, VI, 394; Buhârî, “Bedʾü’l-ḫalḳ”, 11, “Edeb”, 76; Müslim, “Birr”, 109-110; Kurtubî, I, 86-87
[2] Müsned, III, 50; V, 26; Ebû Dâvûd, “Ṣalât”, 123; Tirmizî, “Mevâḳīt”, 65, “Feżâʾilü’l-Ḳurʾân”, 22
[3] en-Nahl 16/98