Çöpün yanına veya içine atılan eşyaları almak caiz midir?
Çöpün yanına veya içine atılan eşyaları almak caiz midir?
Çöpün kenarına bırakılan eşyaları almak caiz midir?
URL Kopyala
Çöpe atılan eşyaları çöpten almak konusu, İslam hukukunda eşyanın mülkiyeti ve terki meselesiyle yakından ilgilidir. Genel olarak, bir eşyanın çöpe atılması, sahibinin o eşya üzerindeki mülkiyet hakkından vazgeçtiği anlamına gelir. Bu durumda, o eşya artık sahipsiz hale gelir ve herkes için mübah (serbestçe alınabilir) kabul edilir. İslam hukukunda, bir malikin kendi iradesiyle malını terk etmesiyle o mal üzerindeki mülkiyeti sona erer. Çöpe atmak, genellikle malikin o eşyayı kullanmaktan vazgeçtiğini ve artık onunla ilgilenmediğini gösteren açık bir işarettir. Bu durumda, atılan eşya üzerinde mülkiyet hakkı kalmamış ve mubah eşya olmuştur denilebilir. Ayrıca çöpe atılan ve hala kullanılabilir durumda olan eşyaların alınarak değerlendirilmesi, israfın önlenmesi ve kaynakların daha verimli kullanılması açısından olumlu bir davranış olarak görülebilir. İslam dini israfı yasaklar ve faydalı şeylerin değerlendirilmesini teşvik eder. İslam hukukunda sahipsiz mallar (el-eşya el-mübahat) prensibi bulunur. Bu prensibe göre, kimsenin mülkiyetinde olmayan doğal kaynaklar ve terk edilmiş eşyalar, bulan kişi tarafından sahiplenilebilir.
Çöpe atılan eşyalar da terk edilmiş eşya hükmünde değerlendirilir. Nitekim toplumda yaygın olan örf ve adetler de bu konuda belirleyicidir. Genellikle, çöpe atılan eşyaların artık sahibinin olmadığı ve başkaları tarafından alınabileceği yönünde bir kabul vardır. İslam hukuku, toplumun genel kabul gören örf ve adetlerini dikkate alır, meğer ki bu adetler İslam’ın temel prensiplerine aykırı olmasın. Eğer çöpe atılan eşyanın aslında çalınmış olabileceğine dair bir kanaat varsa, bu durumda o eşyayı almaktan kaçınmak gerekir. İslam dini, haram yollarla elde edilen malların kullanılmasını yasaklar. Keza çöpe atılan eşyalar, başkasına ait özel bir mülkiyet alanı (örneğin, bir evin bahçesindeki çöp kutusu) içindeyse, sahibinin izni olmadan alınması caiz olmaz. Bu durumda, mülkiyet hakkına saygı göstermek gerekir. Fakat genel olarak cadde kenarlarına veya umuma açık çöp toplama alanlarına bırakılan eşyalar için bu durum geçerli değildir.