Öncelikle; bir kimsenin başkası adına onun iznini almadan zekâtını vermesi alimlerin ittifakıyla caiz değildir. Çünkü, zekât vermek de niyete ihtiyaç duyan bir ibadettir. Bu sebeple sahibinin niyeti ve izni olmadan onun zekâtını vermek doğru olmaz ve bu kişinin zekatı eda edilmiş de sayılmaz.^[1]

İbadetler yalnız bedenle, yalnız mal ile veya hem beden hem de mal ile yapılanlar olmak üzere üçe ayrılır. Başkası adına, onun yerine ibadet yapılıp yapılamayacağı, şayet yapılabilirse, bununla o kişinin yükümlü olduğu farz ve vâcip ibadetlerin sorumluluğunun düşüp düşmeyeceği hususu Hanefi alimleri tarafından bu ibadetlerin bedeni, mali yahut hem bedeni hem de mali olması durumunda farklı şekilde değerlendirilmiştir:

1) Namaz, oruç, itikâf gibi sadece bedenle yapılan ibadetlerde vekâlet mutlak olarak câiz değildir. Hiç kimse başkası adına, onun yerine oruç tutamaz, namaz kılamaz. Bu tür ibadetlerin vekâleten yapılması ile yükümlünün sorumluluğu kalkmaz.

2) Zekât, kurban, sadaka gibi yalnız mal ile yapılan ibadetlerde vekâlet, mutlak olarak câizdir. Bir kimse zekâtını bizzat verebileceği gibi, kendi adına vermek üzere başkasını vekil de edebilir.

3) Hac gibi hem bedenî hem de malî ibadetlerde ise, yükümlünün bizzat edadan aczi halinde vekâlet câizdir; aksi halde câiz değildir. Ölüm, yaşlılık, devamlı hastalık gibi sebeplerle bizzat hac edemeyen kimselere vekâleten yapılan hac, onlar adına yapılmış olur.

Fakire temlik gereken zekatta; vekilin, müvekkilin emanetini olduğu gibi fakire teslim etmesi mümkün olduğu gibi, müvekkilin izniyle zekat parasıyla fakirlerin ihtiyacını alarak veya fakirin bilgisiyle borcunu ödeyerek de mümkün olabilir. Ancak müvekkilin dikkat etmesi gereken önemli husus; vekil kıldığı kişinin güvenilir ve kendisine itimat edilebilecek ahlaka sahip olmasıdır.

Kaynakça:

[1] El’Mevsuatu’l fıkhiyetu’l Kuveytiye, 1404/1427, 21/146