Eşler ev satın almak için birikim yapıp altın olarak 80 gr bankaya ortak hesaba yatırsa bu eşlerin her birinin 40 gr altını var diye mi hesap edilir, dolayısıyla bunlardan her hangi birine zekat verilir mi?

İbadetlerde sorumluluk ve bu sorumluluğun bir neticesi olan ceza ve mükâfat da bireyseldir. İslam dininde aile fertleri arasında mal ayrılığı esası vardır. Bir aile içinde karı, koca ve çocuklardan her birinin malı ayrı ayrı belirlenmişse kendilerine aittir ve mâlî mükellefiyetler hususunda da herkes müstakil muamele görür. Ancak eşler mal varlıklarını birbirine karıştırarak bir mülkiyet ortaklığı oluşturmuş oldukları takdirde ortaklardan her birinin hissesi, tek başına veya varsa diğer mallarıyla birlikte nisap miktarına ulaşırsa zekâta tâbi olur. Buna göre, aslî ihtiyaçlarından fazla, nisap miktarı (80.18 gr. altın veya değeri) mala sahip olan kimsenin, bu malın üzerinden bir yıl geçmesi hâlinde zekâtını vermesi gerekir. Kendi aralarında mülkiyet ortaklığı oluşturan aile bireylerinden her birine ait olan miktar nisap miktarına ulaşmadığı takdirde zekat vermekle mükellef olmazlar lakin zekat alabilmeleri için de ayrıca istiğna nisabına sahip olmamaları gerekir.

Hanefîler’e göre şer‘î zenginliğin ölçüsü nisab olduğundan, temel ihtiyaçlarından fazla nisab miktarı mala sahip olan kişilerin elindeki varlıklar; altın, gümüş, nakitler ve ticaret malı olmasa da bazı yönlerden zengin kabul edilir. Buna göre; temel ihtiyaçları dışında nakit ve ticari eşya olmayan nisap miktarı mala sahip olmaya nisâb-ı istiğnâ denir. Bu nitelikte ve ölçüde mala sahip bulunan kimse, zekâtla yükümlü sayılmamakla beraber zekât alması da câiz olmaz; ayrıca fitre vermek ve kurban kesmekle mükellef olur. Buna göre oturduğu ev ve kullandığı arabadan başka satıp kazanç elde etmek amaçlı olmaksızın nisap miktarında fazla ev ve araba ve benzeri asli ihtiyaç harici malı olan kimseler de istiğna nisabına sahip sayılır. Bu durumda olan kişiye zekat farz olmasa da kurban ve fitre vacip olduğu gibi zekat da alamaz.