Hayvanların tıbbi deneylerde kobay olarak kullanılması caiz midir?

Yüce Allah şöyle buyurdu: “Allah, kimine binesiniz, kimini yiyesiniz diye sizin için hayvanları yaratandır. Onlarda sizin için daha nice faydalar vardır. Gönüllerinizdeki bir arzuya onlara binerek ulaşırsınız. Onların ve gemilerin üstünde taşınırsınız.”^[1]

Hayvanlara İslam dininde özel bir değer verilmiş, onlara şefkat ve merhametle muamele edilmesi tavsiye edilmiştir. Peygamber Efendimiz (s.a.s) bir hadislerinde günahkâr bir kadının susuzluktan ölmek üzere bulunan bir köpeğe su verdiği için Allah tarafından bağışlandığını bildirmiş, başka bir hadiste ise kedisini açlıktan ölmeye mahkûm eden merhametsiz bir kimsenin, bu davranışı nedeniyle cehenneme atılmayı hak ettiğini haber vermiştir.

Bununla birlikte, insanı en güzel sûrette yaratan Allah Teâlâ, onu bütün mahlûkatın efendisi, yeryüzünün halifesi olarak dünyaya göndermiştir. Varlık âleminde olan herşey de onun emrinde, onun hizmetinde ve onun ihtiyaçlarını temin etmek için çalışmakta, çabalamakta, gayret sarf etmektedir. Bu durumda, hayvanların bir kısmının etinden, derisinden, sütünden, yününden, bir kısmının da gücünden faydalanmamız ne kadar hakkımız ise, onları yemek için kesmek, ağırlıklarımızı taşıması için yük vurmak ne kadar normalse, bir kısmını da yine insanların sağlığı ve hastalıklarının tedavisi için kullanmak da o nisbette tabiî ve yerindedir.

Ancak bilimsel açıdan herhangi bir zorunluluk olmayan, kozmetik ve benzeri amaçlı yapılan hayvan deneyleri dinen asla caiz değildir. İslam’da genel kural; şer’an geçerli bir maslahat olmadıkça, hayvanların yaşam haklarının korunması ve bedenlerine acı çektirilmemesidir. Buna göre; hayvanlar üzerinde yapılan bu tür çalışmalar ancak aşağıdaki şartlar ile caiz olur:

1) Söz konusu deneyler için canlı hayvan yerine geçerli başka alternatif bir yöntemin olmaması.

2) Deneylerin, insanlar ve diğer canlıların maslahatı için zorunlu olması.

3) Deneylerden elde edilecek yararın, hayvanın maruz kalacağı zarardan daha mühim olması.

4) Deneylerde hayvanlara eziyet çektirilmemesi, mümkün mertebe acı duymalarına engel olacak önlemlerin alınması.

5) Deneylerin, zorunluluğun dışına taşmaması ve istatistik için yeterli olacak en az sayıda hayvanla yapılması.

 

---

Kaynakça:

[1] Mü’min, 40/79, 80

---

URL Kopyala