Satıcının cehaleti veya mağduriyetinden yararlanıp malını düşük fiyata satın almak caiz mi?
Satıcının cehaleti veya mağduriyetinden yararlanıp malını düşük fiyata satın almak caiz mi?
Hocam ikinci el eşya alıp satan, spot işi ile uğraşan firmalar var. İkinci el eşya alıp satan spot firmalarının vatandaşın malını çok ucuza kapatmak için çok aşağı fiyat vermeleri câiz midir?
Müslüman her yerde doğru ve dürüst davranmalı, ona göre hareket etmelidir. Özellikle alışveriş konusunda bir başkasını aldatması veya zaafından yararlanarak malını satın alması ahlaki bir durum değildir. Dolayısıyla bu konuda satıcının uyarılması ya da gerçek değerinin teklif edilmesi uygun olacaktır. Nitekim Peygamber (s.a.s) Efendimizin alım satımda satıcı hakkındaki “(Binitine mal yüklemiş) satıcıları (yolda) karşılamayın…” buyurmuştur.[1]
Şüphesiz “malları ucuza kapatmak” demek olan bu uygulamada, malın gerçek piyasa değerinden haberdar olmayan satıcının mağduriyeti söz konusudur. Çünkü piyasayı çok iyi bilen komisyoncu veya tüccar, malın rayiç bedelini bilmeyen satıcıya ucuz bir fiyat vermektedir. Diğer taraftan burada tüketicilerin de mağduriyeti söz konusudur. Çünkü ucuza aldığı malı tekelinde tutan büyük sermayedar, piyasaya bunu pahalı olarak sürecektir.
Haksız rekabete sebep olan bu müdahale ile normal işleyen piyasa sistemi de bozulmuş olacaktır. Böyle bir sistemde üretici ile tüketici arasında, hiç emek sarf etmeden para kazanan asalak bir aracı “rantiye sınıfının” doğması da kaçınılmazdır. Bu itibarla, söz konusu uygulamayı özellikle Hanefî fıkıh alimleri mekruh görmüşlerdir. Müslüman tüccar, bu gibi sosyal huzursuzluk ve rahatsızlıklara zemin hazırlayan her türlü uygulamadan kaçınmalıdır.
Ancak satıcı malını istemediği fiyata satmak zorunda olmadığı gibi alıcı da arzu ettiği fiyatı verme hakkına sahiptir, satıcı da fiyatı uygun bulmadığı takdirde satmaz. Ayrıca ikinci el piyasası sıfır ürünler ile kıyaslanmamalı, arz ve talep dengesi ile ilgili bir durum olması sebebiyle ikinci el ürünlerin fiyatlarının çok düşük olması normaldir.
Kaynakça:
[1] Buhari, Buyu, 72; Nesai, Buyu, 57 Müslim, Nikah 51-56
URL Kopyala
