Hangi mallar zekata tabi değildir?

Bir kimse, hem kendi ihtiyacını ve hem de geçimleri kendi üzerine olan kimselerin ihtiyaçlarını karşılayan ve temel ihtiyaçlar adını alan şeylerden zekat vermez. Oturulan evler, evlerin lüzumlu eşyaları, giyinip kuşanmaya ait elbiseler, silahlar, binek araçları, bir aylık diğer bir görüşte bir yıllık yiyecek ve içecek şeyler, ilim sahiplerinin birer takımdan ibaret kitapları, sanatkârların birer takım aletleri temel ihtiyaçlardan sayılır.

Ticaret için olmayan fazla miktardaki ev eşyasından, altın ve gümüş olmayan süs eşyalarından, yine ticaret için olmayan yakut, zümrüt, inci ve elmas gibi ziynet eşyalarından da zekat vermek gerekmez. Ancak bunlar temel ihtiyaçlar dışında olup kıymetleri nisap miktarına ulaşınca sahipleri zengin sayılır, zekat vermekle yükümlü olmasalar da zekat ve sadaka alamadıkları gibi bunlar üzerine fıtır sadakası ve kurban vacib olur.

Kendi malı olduğu hâlde elinden çıkıp, eline geçmesi zannedilmeyen mallardan zekat verilmez. İsbatı mümkün olmayıp inkar edilen alacaklar, zorla alınan, çalınan, el konulan ve geri alınması umulmayan mallar, denize düşüp çıkarılması mümkün görülmeyen mallar, kırda gömülüp yerleri unutulmuş paralar ve kaybolmuş diğer mallar bu kısımdandır. Fakat bunlar tekrar ele geçince bakılır; nisap miktarına ulaşır da zekata bağlı mallardan olursa, ele geçtikleri tarihten itibaren bir yıl geçince, zekatlarını vermek gerekir.

Ticari olmayıp kiralarını almak üzere insanın mülkiyetinde bulunan evler, dükkanlar, gelir getiren tesisler, aletler makineler ve nakil vasıtalarının kendisi için zekat gerekmez. Ancak bunların kira ve gelirlerinden biriken paralar tek başına ya da elindeki diğer zekatlık mallarla birlikte nisap miktarı olur da karşılığında borç bulunmazsa zekata tabi olurlar.

Haram mal için zekat verilemez, böyle haram bir mala sahip olan kimse, o malı asıl sahibine geri vermesi gerekir, sahibine ulaşılamaz ise fakirlere sadaka olarak verilmesi gerekir. Fakat haram bir mal, helâl bir mala karışmış olur da, aralarını ayırmak mümkün değilse, hepsinin zekatını vermek gerekir.

Zekat borcu olan kimse, ölmeden önce bu borcu vasiyet etmemiş olursa, onun terekesinden bu para alınmaz, onun malı varislerine geçmiş olur. Ancak varislerden âkil baliğ olanlar, isterlerse ölünün bu borcunu kendi hisselerinden bağış yoluyla verebilirler.

Bir çok kimsenin zekatlarını vermeye vekil olan kimse, bunlardan aldığı zekat mallarını birbirine karıştırmaksızın fakirlere vermesi gerekir. Onları birbirine karıştırdıktan sonra verirse, kendi adına sadaka vermiş olur ve o zekat mallarını ayrıca ödemesi gerekir.

---

URL Kopyala