Fakihler, yetimleri himaye edip yetiştirmeyi farz-ı kifâye olarak kademeli biçimde toplumun görevleri arasında saymıştır. Bu husus öncelikle mahremi olan yakın akrabaların sorumluluğundadır. Bunların yokluğunda veya sorumluluklarını yerine getirememeleri durumunda sorumluluk diğer Müslümanlara geçer. Devlet başkanının, velisi olmayanların velisi olduğu yolundaki genel kurala göre^[1] bu vazifenin devlet tarafından veya devletin denetiminde koruyucu ailelerle ya da kurumlarla yerine getirilmesi gerekir. Yönetim boşluğu halinde çocuğun bulunduğu beldedeki Müslümanlar sorumlu olur. Anne ve babaları Müslüman olsun olmasın yetim çocukların terkedilmemesi ve kötü niyetli kişilerin eline bırakılmaması istenmiştir.

Ergen olmayan çocuğun mülkiyetinden karşılıksız olarak bir şeyin çıkmasına yol açan hibe, vakfetme, eşini boşaması, parasını borç vermesi gibi sırf zararına olan tasarrufları, velisi izin vermiş bile olsa, sahih değildir. Nitekim veli veya vasinin kendileri çocuk yerine bu tasarruflarda bulunamayacakları için bunlara izin de veremezler. Çünkü velilik küçüğün himayesi ve menfaatlerinin korunması esasına dayanır. Bizzat bu tasarruflarda bulunmak veya bunlara izin vermek, çocuğu himaye ve gözetmek değildir.^[2]

Yetimin bakımı ve yetiştirilmesinin gerektirdiği masraflar kendi malından, malı yoksa yakın akrabaları tarafından, onların da gücü yetmezse devletçe yahut belli vakıfların geliriyle karşılanır. Yetim çocuğun velisi, mirastan ona kalan mallarda, onun menfaatine göre tasarruf eder, çocuğun ihtiyaçlarına kullanır, varislerin hepsi ergen ise rızaları ile arzu edilen yerlere verilebilir. Yetim çocuğun velisi, çocuğa miras kalan mallardan hediye verme, ikram etme yetkisine sahip değildir. Şayet ergenlik çağına girmemişse yani yetimse çocuğun malından eve gelen misafirlere ikram etmek gibi yanlışlardan kesinlikle sakınılması gerekir, aksi takdirde bunu yapan vebal altında olur ve bedelini yetimin kasasına cebinden ödemesi gerekir.

Kaynakça:

[1] Tirmizî, “Nikâh”, 15; Ebû Dâvûd, “Nikâh”, 19; İbn Mâce, “Nikâh”, 15
[2] Zeydan, s. 97; M. Hudarî Bek, s. 94; M. Ebû Zehra, s. 265