Dinden çıkaran sözleri bilmeden söylemek mazeret sayılır mı?

İslâm devletinin hakim olduğu dönemlerde, bazı kimselerin zahire göre küfür olan bazı sözlerinden ötürü, şeriatın hakimleri tarafından idam edildiği bilinmektedir. Demek ki medeni hukukta olduğu gibi, İslam hukukunda da hükümler fiil veya sözlerin dışa yansıyan yönlerine göre verilir. Bu açıdan bakıldığında, yapılan veya söylenen gayrimeşru fiil ve sözlerin durumu cehaletten de kaynaklansa bir suçtur. Kanunu bilmemek mazeret olmadığı gibi, dinin kurallarını bilmemek de mazeret değildir. Bu sebepledir ki İslam hukukunda, cehaletin mazeret sayılması sadece “karibu’l-ahd” denilen yeni müslüman olmuş ve üzerinden söz konusu hususları öğrenecek bir zamanın geçmediği bir durumla sınırlı olarak kabul edilir.^[1]

Bu durumda olmayıp küfrü gerektiren bir söz söyleyen veya bir fiil işleyen kimse kâfir olur. Ancak bu sözün herkes tarafından açıkça bilinen bir gerçeğe (zaruriyat-ı diniyeye) dair olması önem arzeder. Şayet herkes tarafından bilinmeyen bir husus ise bunda bir mazeret görülebilir. Fakat şuurlu bir müminin de böyle teknik ve derin meselelerle ilgili görüş beyan etmekten uzak kalması gerekir. Örneğin bir kimse zinanın, şarabın haram olmadığını veya namazın, orucun farz olmadığını söylese kâfir olur. Çünkü herkes tarafından bilinen bu gibi hükümleri bilmemek mazeret değildir. Buna mukabil bir kimse: “İddet süresi içinde olan bir kadını nikahlamak caizdir” dese kâfir olmaz. Çünkü bu bilgi ilim ehline mahsustur. Bununla beraber, ilgili adama bunun haram olduğunu bildirdikten sonra yine aynı fikrinde ısrar ederse, o zaman kâfir olur.^[2]

Özetle: Bir insan yakın zamanda müslüman olmuş veya dini bilgileri öğrenmesi kolay olmayan gayri İslâmî bir memlekette yaşıyorsa, konuştuğu küfür olan bir söz hakkında “ben bunun küfür olduğunu bilmiyordum” demesi ondan kabul edilir. Bu iki şartı taşımayan kimsenin cehaleti ise mazeret sayılmaz.^[3]

Ayrıca bu açıklamalar, insanları sakındırmak ve daha dikkatli olmaya yönlendirmek içindir. Yoksa bu ifadeleri söyleyenlere kafir demek müminin vazifesi değildir. Bu konuda temel kural şudur: Müslüman olduğunu söyleyen kişiye kafir denilmez. Alimlerimiz “elfaz-ı küfür” dediğimiz bazı kelimeleri söylemenin küfür olacağını söylemişler. Ancak bu sözleri söyleyen muhataplara kafir dememişlerdir.

 

---

Kaynakça:

[1] Nevevî, el-Mecmu’, 3/14, 80

[2] Nevevî, a.y

[3] Nevevî, 12/143; 20/19

---

URL Kopyala