Buluğa ermeden girilen kul haklarından kişi sorumludur?

Kul hakkıyla ilgili günahlardan tövbe etmenin şartlarından biri de hakları sahiplerine iade etmektir. Zira Ebû Hureyre’den “radıyallahu anh” merfû olarak rivayet edildiğine göre, Rasûlullâh “sallallahu aleyhi ve sellem” şöyle buyurdu: “Kimin üzerinde din kardeşinin bir hakkı varsa, altın ve gümüşün bulunmayacağı kıyamet günü gelmeden önce o kimseyle helalleşsin. Yoksa kendisinin sâlih amelleri varsa, yaptığı zulüm miktarınca sevaplarından alınır. (hak sahibine verilir) Şâyet iyilikleri yoksa, kendisine zulüm yaptığı kardeşinin günahlarından alınarak onun üzerine yükletilir.”^[1]

Şayet bir kimse, velev ki ergenlikten önce de olsa, haksız şekilde gasp veya hile yoluyla birsinden bir şey almışsa onu mümkün olan her hangi bir şekilde geri vermeye çalışır, bunu ona bildirmesi mümkün değilse bildirmeden de ödeme yapabilir, hatta ölmüşse onun varislerine verir. Ona iade edecek durumu yoksa ondan helallik ister. Şayet hakkını yediği kişiye ulaşması mümkün değilse onun adına sadaka verir. Şayet malı vermekten aciz ve hak sahibiyle helalleşmesi de mümkün değilse Allah Teâlâ dan af dileyip tövbe eder, umulur ki yüce Allah kıyamet gününde onun adına hakkı öder.

Başkasının malına direkt yada dolaylı, kasıtlı veya istemeden zarar vermek tazmini gerektirir. Dolayısıyla çocukların verdiği maddi zararlar da itlâf kapsamında değerlendirilir. Zarara uğrayan masum olduğu sürece; kasıtlı yada hatayla, doğrudan veya dolaylı şekilde zarar veren bu zararı ödemekle yükümlüdür. Çocukların kendi mallarındaki tasarrufları, her ne kadar bazı yönlerden sınırlı olsa da, fiillerinde bir kısıtlama söz konusu olamayacağı için, telef ettiği malın bedeli; varsa kendi malından ödenir yoksa ergen olunca ödemesi yada helalleşmesi gerekir. Ancak çocuğun velisi arzu ettiği takdirde, çocuğun açmış olduğu zararı kendi malından ödemesi, kültürümüzde örfleşmiş olması hasebiyle güzel bir davranış olacaktır.

 

---

Kaynakça:

[1] Buhari 6534

---

URL Kopyala