İslam fıkhında yaygın bir kaide şudur: “Ameller niyetlere göredir.” (Buhari, Bed’ü’l-Vahy, 1; Müslim, İmâret, 155). Bu hadis, bir kişinin fiillerinin değerlendirilmesinde niyetin esas olduğunu gösterir. Bir kişi, haram olduğunu bilmediği için bir şeyi helal olarak kabul ederse, bu durum kasıtlı bir inkâr niyetiyle yapılmamış demektir. İslam’a göre, bir kimsenin dinden çıkması, ancak İslam’ın temel bir hükmünü bilerek ve isteyerek inkâr etmesiyle mümkündür. Kur’an-ı Kerim, Allah’ın kullarını bilmedikleri şeyler için sorumlu tutmayacağını açıkça belirtir: “Rabbimiz! Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma.” (Bakara Suresi, 2/286) Nitekim ayetlerde, kişinin zorlama veya cehalet gibi etkenlerle yanlış bir fiil işlemesi durumunda, imanının zedelenmeyeceği, önemli olanın kalpteki inanç olduğu vurgulanır. Bilmeden harama helal demek de bir nevi hataya düşme olarak değerlendirilir ve bu kapsama girer. Hadis-i şerifler de bu konuyu desteklemektedir: “Ümmetimin hatası, unutması ve zorlama karşısında işlediği günahlar kendisinden kaldırılmıştır (affedilmiştir).” (İbn-i Mace, Talak, 16; Beyhakî, Sünen, 7/357) Bu hadis, hata ve unutmanın mazeret olduğunu açıkça ifade eder.

Bilmeden bir harama helal demek, bir nevi “hata” kategorisine girer. Kişi, o şeyin haram olduğunu bilmediği için bu hatayı yapmıştır ve bu durum onun dinden çıkmasına sebep olmaz. İslam alimleri, bu ayet ve hadisleri delil göstererek, bir kişinin cehaletle (bilgisizlikle) dinden çıkmayacağını ifade etmişlerdir. Örneğin: İmam Nevevî, bu konuda şunları belirtir: “Bir kimse, haram olduğunu bilmediği için bir haramı işlerse veya helal olduğunu zannederse, bu kişi dinden çıkmaz.” (El-Minhac fi Şerhi Sahih-i Müslim, 2/190) Dolayısıyla kalbinde iman olduğu halde, cahillikten dolayı hata eden kimse kâfir olmaz. Özetleyecek olursak, bir kimse bilmeden harama helal dediğinde dinden çıkmaz. Bu durum, İslam’ın temel kaynaklarında yer alan “cehalet mazerettir” ve “ameller niyetlere göredir” kaideleriyle desteklenir. Ancak, bu mazeretin geçerli olması için kişinin, öğrenme imkânı olduğu halde kasıtlı olarak bilgisiz kalmaması ve hatasını fark ettiğinde hemen tövbe ederek doğru bilgiye yönelmesi gerekir. Eğer kişi, bir şeyin haram olduğunu öğrendikten sonra da bile bile “helaldir” demeye devam ederse, bu durum artık cehaletle değil, kasıtlı bir inkârla ilişkilendirilir ve bu, İslam’ın temel hükümlerini reddetme anlamına gelir.