Bir topluluğun kendi arasında kura yoluyla hediyeleşmesi caiz midir?
Bir topluluğun kendi arasında kura yoluyla hediyeleşmesi caiz midir?
Kalabalık aileler arasında bayramda bütün aile fertlerinin ismi yazılıyor bir kutuya konuyor ve herkes bir isim çekiyor. İsmini çektiği bir kişiye bayram hediyesi alıyor, bu sistem üzere hediyeleşmek caiz midir?
URL Kopyala
Yapılan bu eylem, muaveza (karşılıklı takaslaşma) türündendir ve “ivaz” kelimesinden türemiştir ki bu da başka bir şey karşılığında verilen bedel demektir. Bu hediyeleşmeye katılanlardan hiçbiri hediyesini sırf bir bağış olarak vermez, aksine onun karşılığında bir karşılık bekler. Nitekim âlimler, karşılık kastıyla verilen hibelerin, niyet ve anlam itibarıyla satış olarak kabul edildiğini belirtmişlerdir, velev ki hibe olarak adlandırılsa bile. İbn Arafe’nin Hudud şerhinde bu hibenin tanımı şu şekildedir: “Sevap hibesi; maddi bir bedel kastedilerek yapılan bağıştır ve hükmü satış hükmündedir.” Halbuki satışta bedel ve malın belirli olması şarttır. Malikî mezhebinin kitaplarından Mevahibü’l-Celil’de şöyle denilmektedir: “Satışın geçerlilik şartlarından biri, bedellerin malum olmasıdır. Eğer bedel ve mal bilinmezse, satış geçerli olmaz.” Bu hediyeleşme adı altında icra edilen sisteme katılan kişilerin her biri, başkasının ona getireceğini almayı umar ve kurayla ne alacağının gerçek mahiyetini bilmez. Aldığı şey, verdiğinden daha değerli olabileceği gibi, eşit de olabilir, hatta kendi getirdiğinden daha düşük de olabilir. Yapılan bu hediyeleşme şeklinde bir tür kumar da vardır, bu yüzden de caiz değildir. Bu nedenle; bilmeden yapılmış ise o hediyeleri geri verirler, her biri kendi hediyesini alır ve bir daha bu yanlışa dönmezler.