Nikah’ta kadının; ”üzerine kuma alınmaması veya belli bir şehirde ikamet” şartı koşması caiz midir?

İki farklı şehirden kişiler evleneceği zaman kadın kocasından ailesinin olduğu şehirde yaşamak isteme hakkı var mı, evleneceği kişinin yaşadığı yere gitmek zorunda mı?

Bu tür şartlarda akid yapıldığı anda muteber olmakla birlikte, bu akde bağlı olarak kişilere ikinci bir borçlanma ve borçlandırma durumu söz konusu olmaktadır. Genel olarak akitlerde şart koşma hürriyetini “Haramı helal, helâlı haram kılmadıkça Müslümanlar koştuklar şartlara bağlıdır.” (Buhari, İcare 14; Tirmizi, Ahkâm 17) Hadisi gereğince bütün hukukçular kabul etmiştir. Fakat detayda bu tür şartların evlilik akdi üzerindeki etkisi konusunda içtihat farklılıkları olduğu görülür.

Hanefilere göre, fasit şartlarla kastedilen, akdi yapanlara fayda sağlayan fakat akdin icabı olmayan cevazı konusunda nas bulunmayan ve örfünde gerekli kılmadığı şartlardır. Böyle bir akidde şart fasit evlilik ise sahihtir. Evlilik akdinde riayetin zorunluluğu bulunup bulunmaması açısından şartlar üç kısımdır;
1) Evlilik düzenine, evliliğin tabiatı icabı meydana getirdiği neticelere aykırı olan şartlara riayet caiz değildir. “Nafakayla mükellef olmamak veya evlilik hayatını yaşamamak” şartıyla evlenmek gibi.
2) Riayet edilmemesini gerektiren bir hususun bulunmadığı yerine getirilmesi şer’in ruhuna uygun bulunan şartlar: “Kadının üzerine bir daha evlenmemek ve onu başka bir yere götürmemek üzere” yapılan evlilikler gibi.
3) Yerine getirilmesi mekruh olan şartlar; “Bir kadının kumasını boşaması” şartıyla erkekle evlenmesi gibi.

Buna göre; ”kadının üzerine bir daha evlenmemek ve onu başka bir yere götürmemek üzere” yapılan evlilikler sahih ancak şart hukuken bağlayıcı değildir. Yani bu durumda kadının nikahı fesh etme yetkisi yoktur fakat yukarıda geçen ”Müslümanlar koştuklar şartlara bağlıdır” hadisinin hükmünce karısı razı olmadığı halde şarta riayet etmeyen koca vebalde olur.

 

---

URL Kopyala