Nefsi müdafaanın ölçüsü nedir, hangi şartlarla caiz görülmektedir?
Nefsi müdafaanın ölçüsü nedir, hangi şartlarla caiz görülmektedir?
Nefsi müdafaanın öldürmeyle sonuçlanması durumunda sorumluluk ölçüsü ve boyutu nedir?
Hukuka aykırı olarak bir kimsenin veya başkasının mal, can veya ırzına karşı düzenlenen saldırıyı, kendisinden ya da başkasından uzaklaştırmak amacıyla kişinin, özelliği itibariyle suç olan bir fiili işlemesine meşru müdafaa denir. Meşru müdafaanın hukuki temeli, Kitap, Sünnet ve icma delillerine dayanmaktadır. Bu bağlamda Kur’an-ı Kerim’de “Kim size saldırırsa siz de ona, size yaptığı saldırının aynısıyla karşılık verin. Allah ‘tan korkun ve bilin ki Allah, muttakilerle beraberdir.” buyurulmaktadır.[1]
Meşru müdafaa, ceza hukukunda hukuka uygunluk (objektif) sebepleri kapsamında ele alınmaktadır. Hukuka uygunluk sebepleri, kişilerin fiil ve eylemlerinin suç olarak nitelendirilmesine engeldir. Gerek İslam ceza hukukunda gerekse günümüz ceza hukuk sistemlerinde, işlenmesi yasak olan fiil ve eylemler, bazen çeşitli sebeplerle serbest hale gelmektedir. Bu serbestiyet, failin, ya kendisine kullanmasına hukukun izin verdiği bir haktan ya da faili hukukun yerine getirmekle yükümlü tuttuğu bir görevden kaynaklanmaktadır.
İslam hukukçuları, şartlar doğrultusunda yapılan savunmaların meşru müdafaa kapsamında ele alınacağı ve bu kapsamda değerlendirilen savunmalarda ortaya çıkan sonuçlardan dolayı kişinin cezai ve hukuki sorumluluğunun bulunmadığı konusunda görüş birliği içindedirler. Kişinin hukuki ve cezai sorumluluğunun bulunmaması, saldırıya uğrayanın savunma esnasında sergilediği fiil ve eylemlerinin, hukuk tarafından suç olarak nitelendirilmemesi esasına dayanmaktadır. Bu konumdaki bir şahsın, belli şartlar doğrultusunda savunmada bulunmasına izin verilmiştir. Hukukun yapılmasına izin verdiği bir eylem, haliyle suç olarak değerlendirilemeyecek ve bunun sonucu fail de sorumlu tutulamayacaktır.
Ancak meşru müdafanın öldürmeye varan kısmı, İslam hukukunda, kesinlikle öldürmekten başka bir çarenin olmadığına inanması hâlinde gerçekleşebilir. Aksi takdirde dünyada mes’uliyetten kurtulamayacağı gibi, ahirette de büyük bir cezaya çarptırılacaktır.[2]
Kaynakça:
[1] el-Bakara, 2/194
[2] Abdulkâdir Üdeh, et-Teşrîu’l-Cinâî’l-İslâmî, Kâhire 1959, 1/473, 489; Abdulkerîm Zeydan, Hâletu’d-Darûra fi’ş-Şerîatil İslâmiyye, Mecmûatu Buhüsil-Fıkhiyye, Beyrut 1986, s. 184-195
URL Kopyala
