İslama göre çevresine zarar veren çocuğun ebeveyni ondan sorumlu mudur?
İslama göre çevresine zarar veren çocuğun ebeveyni ondan sorumlu mudur?
Çocuk mahallede komşuları, insanları, hayvanları rahatsız ediyorsa anne sorumlu mudur? Çocuktur yapar demek doğru mu? Annenin çocuğunu uyarma ilişkisi nasıl olmalıdır?
URL Kopyala
İslam hukukuna göre, çocuğun ebeveyni, onun verdiği zarardan sorumludur. Bu sorumluluk, hem çocuğun verdiği maddi zararların tazminini hem de manevi ve ahlaki eğitimini kapsar. Bir çocuk, yaşının küçüklüğünden dolayı hukuki ehliyete sahip olmasa da, onun başkalarına verdiği zararların tazmin edilmesi gerekir. İslam fıkhında bu durum, “gasp” (başkasına ait bir malı haksız yere almak veya kullanmak) veya “itlaf” (malına kasten veya hataen zarar vermek) gibi kavramlarla ele alınır. Bir çocuk, kasıtlı veya hata ile başkasına zarar verdiğinde, bu zararın tazmini (ödenmesi) öncelikle çocuğun kendi malından yapılır. Eğer çocuğun kendine ait bir malı yoksa, bu durumda bu zararın tazmini ebeveyn tarafından yapılabileceği gibi, çocuğun mal sahibi olması vaktine de ertelenebilir. Ancak ebeveynin terbiye ve denetim sorumluluğu nedeniyle zararı tazmin etmesi gerektiği de belirtilir. Özellikle bu zarar, ebeveynin çocuğunu denetlememesinden kaynaklanıyorsa, ebeveynin sorumlu tutulması daha güçlü bir görüştür. Ebeveynin asıl ve en büyük sorumluluğu, çocuğunu iyi bir Müslüman ve faydalı bir birey olarak yetiştirmektir. Bu sorumluluk, sadece maddi zararları ödemekle bitmez. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) “Hepiniz çobansınız ve hepiniz güttüğünüz sürüden sorumlusunuz.” buyurarak bu sorumluluğun altını çizmiştir. Ebeveynler, çocuklarına doğruyu, yanlışı, helali, haramı öğretmek, onlara başkalarının haklarına saygı göstermeyi, toplumda nasıl davranmaları gerektiğini aşılamakla yükümlüdür. İslam ahlakında ve hukukunda “Çocuktur, yapar” gibi bir mazeret kabul görmez. Bu tür bir yaklaşım, ebeveynin sorumluluktan kaçmasına ve çocuğun yanlış davranışlarını meşrulaştırmasına yol açar. Aksine, bir çocuğun bu tür zararlı davranışları, onun terbiye eksikliğinden kaynaklandığı için ebeveynin daha fazla sorumluluk alması gerektiğini gösterir. Ebeveynin görevi, çocuğunun hatalı davranışlarını mazur görmek yerine, onları düzeltmek ve bir daha tekrar etmemesi için gerekli önlemleri almaktır. Sonuç olarak, İslam’a göre, çevresine zarar veren bir çocuğun ebeveyni bu zarardan sorumludur. “Çocuktur, yapar” gibi bir mazeretle bu sorumluluktan kaçamaz. Ebeveynler, çocuklarına doğruyu öğretmek ve verdikleri zararları gidermekle yükümlüdür.