Dini nikah, şartlı boşanma (talak) ve mehir/nafaka yükümlülükleri nelerdir?
Dini nikah, şartlı boşanma (talak) ve mehir/nafaka yükümlülükleri nelerdir?
Sayın Yetkili / Değerli Hocam,
Aşağıda detaylarını ve kronolojisini sunduğum evlilik ve boşanma sürecimle ilgili fıkhi (İslami hukuk) açıdan aydınlatılmaya ihtiyacım var. Durumumu ve sorularımı net bir şekilde arz etmek istiyorum:
- Nikahın Kıyılması ve Koşulları:
- Yaklaşık bir buçuk yıl önce, Mısır’dan Türkiye’ye gelip yerleşmiş bir erkekle dini nikah (İslami evlilik akdi) ile evlendim. O Türkiye’de vatandaş olmadığı için resmi nikahımız yapılamadı.
- Ailem bu evliliğe rıza göstermediği için dini nikah sonrasında benimle iletişimi kesti.
- Nikahımız karşılıklı olarak iki ailenin fertleri huzurunda kıyıldı.
- Nikah esnasında 50 gram miktarında mehir belirlendi ve kağıt üzerinde yazılarak imzalandı.
- Mehrin 30 gramı bana verildi fakat sonrasında bu paranın tamamı ev ihtiyaçları için kullanıldı. 20 gramı verilmedi.
- Boşanma Süreci ve Söylenen Sözler:
- Evliliğimizin yaklaşık birinci yılında, eski eşim bana sık sık “seni boşayacağım” şeklinde boşanma tehditlerinde bulunmaya başladı.
- Bu evliliği yaparken ailemle bağlarımın kopmuş olması, okulumu bırakmış olmam, depresyon ile mücadele vermem ve hiçbir maddi/manevi desteğimin bulunmaması (yoksulluk ve çaresizlik içinde olmam) sebebiyle bu tehditler beni çok korkuttu ve yaklaşık 4 ay boyunca psikolojik olarak baskı altında hissetmeme neden oldu.
- Yine böyle bir kavga ve tehdit anında, içinde bulunduğum çaresizlik ve korkuyla eski eşime “Artık hiçbir şey istemiyorum, sadece boşanmak istiyorum” dedim.
- Bunun üzerine eşim bana kesin olarak şu cümleyi kurdu: “Eğer tüm haklarından (mehir ve nafaka gibi) vazgeçiyorsan, seni boşuyorum.”
- Bu sözün üzerine ben o an ‘Evet, vazgeçiyorum’ dedim.
- Eski eşim bu diyaloğun hemen ardından çantasını toplayıp evi terk etti. Daha sonra geri dönmesi için ona ulaşmaya çalışsam da geri dönmeyi kabul etmedi.
- Boşanma Sonrası Durum:
- Evi terk ettiği günden bu yana yaklaşık 4 ay eski eşim bana nikahla ilgili hiçbir maddi ödeme yapmadı.
- Ne mehir borcunu ödedi, ne de boşanma sonrası nafaka verdi.
- O günden beri tüm ev giderlerini ablam üstlendi. Babamın tehdidi dolayısıyla kimseyi boşandığımı bildiremedik ve ablam ailemden gizli olarak bana maddi yardımda bulunuyor.
Bu duruma göre size fıkhi sorularım şunlardır:
- Eski eşimin boşamayı “tüm haklarından vazgeçmen” şartına bağlaması ve benim o anki korku, çaresizlik ve baskı (ikrah) haliyle “hiçbir şey istemiyorum” dememle, aramızdaki dini nikah/boşanma (talak) geçerli bir şekilde gerçekleşmiş midir? Bu şartlı boşama fıkhen geçerli midir?
- Eğer boşanma gerçekleştiyse, kavga anında baskı altındayken sarf ettiğim “hiçbir şey istemiyorum” sözü, nikahla hakkım olan mehir hakkımdan feragat ettiğim anlamına gelir mi? Baskı altında söylenen bu sözle mehir hakkım (Mehir-i Müeccel veya Mehir-i Misil) düşmüş müdür?
- Eski eşimden geriye dönük olarak mehir hakkımı talep etme hakkım dinen mevcut mudur?
- Boşanma geçerli ise, eski kocamın bana ödemesi gereken iddet nafakası hakkım var mıdır? Bu hakkı kendisinden talep edebilir miyim?
Durumumu aydınlatacak fıkhi cevabınızı (fetvanızı) bekliyorum. Saygılarımla.
URL Kopyala
Fıkhi Analiz: Boşanma (Talak) ve Haklardan Feragat
Durumunuz, özellikle şartlı boşama (Talak-ı Muallak), bedel karşılığı ayrılma (Muhâlea) ve zorlama/baskı (İkrah) kavramlarını merkeze almaktadır.
1. Boşanmanın (Talakın) Geçerliliği
Eski eşinizin boşamayı haklardan vazgeçme şartına bağlaması ve sizin bunu kabul etmeniz, fıkhen boşanmanın gerçekleşip gerçekleşmediği noktasını belirler.
a. Şartlı Boşanma (Talak-ı Muallak)
Eşinizin sözü (“Eğer tüm haklarından vazgeçiyorsan, seni boşuyorum”), boşanmayı sizin hakkınızdan vazgeçme fiilinize bağlayan şartlı bir talak ifadesidir.
Fıkhi Hüküm: Hanefî mezhebine göre, bir kişi talakı (boşamayı) bir şarta bağladığında ve bu şart gerçekleştiğinde talak kesinleşir.
Sizin “Evet, vazgeçiyorum” demenizle birlikte, eşinizin talak sözünün şartı yerine gelmiş ve boşanma geçerli bir şekilde gerçekleşmiştir.
b. Muhâlea (Bedel Karşılığı Ayrılık)
Bu durum aynı zamanda, kadının bir bedel (bu durumda haklarından feragat) karşılığında boşanmayı kabul ettiği Muhâlea hükümlerine dahildir. Muhâlea, karşılıklı rıza ile gerçekleşen bir fesih türü olup, sonuçta boşanma (talak-ı bâin) gerçekleşir.
Sonuç: İçinde bulunduğunuz psikolojik durum ne olursa olsun, fıkhen talakın (boşanmanın) gerçekleştiği kabul edilir. Zira eşinizin sözü talakı şarta bağlamıştır ve şart (feragat) sizin sözünüzle gerçekleşmiştir.
2. Baskı (İkrah) Altında Haklardan Feragat
Sizin o anki çaresizlik, korku ve baskı (ikrah) halinizle sarf ettiğiniz “hiçbir şey istemiyorum” sözünün, asıl hakkınız olan mehir ve nafaka haklarını düşürüp düşürmediği en önemli fıkhi meseledir.
a. Mehir Hakkı (Mehir-i Müeccel)
Mehrin 20 gramlık kısmı size ödenmediği için bu, eşinizin zimmetinde (sorumluluğunda) bir borçtur.
Feragat Hükmü: Hanefî fıkhına göre, bir maldan (mehir bir maldır) feragat etmede, ikrah (zorlama) geçerli olabilir ve feragati geçersiz kılabilir. Ancak, psikolojik baskının mı yoksa fiziksel tehdidin mi ikrah sayılacağı önemlidir.
Sizin Durumunuz: Evliliğinizi sürdürme ya da boşanma arasında sıkışmış olmanız ve hiçbir desteğinizin olmamasıyla ortaya çıkan bu psikolojik baskı ve çaresizlik hali, fıkıh alimleri tarafından serbest iradeyi tamamen ortadan kaldıran bir durum olarak değerlendirilmez.
Dinen Talep Hakkı: Bu şartlar altında feragat sözünüz, mehir hakkınızı düşürür. Eski eşinizden geriye dönük olarak 20 gramlık mehir borcunuzu dinen talep etme hakkınız kalmaz.
b. İddet Nafakası Hakkı
Boşanma (talak) kesinleştikten sonra, kadının iddet (bekleme) süresi boyunca kocasından nafaka ve mesken (barınma) alma hakkı doğar.
Fıkhi Kural: Hanefî mezhebinde, Muhâlea (bedel karşılığı boşanma) gerçekleşmiş olsa bile, kadın iddet nafakası hakkından feragat etmedikçe bu hak düşmez.
Sizin Durumunuz: Size gelen mehir ve nafaka düşmesi karşılığındaki boşama teklifine “tüm haklarımdan vazgeçiyorum” sözünüz iddet nafakası hakkını da maalesef düşürmüştür.
