Cuma namazının farz olmasının şartları nelerdir, hangi mazeretler sebebiyle farziyet düşer?
Cuma namazının farz olmasının şartları nelerdir, hangi mazeretler sebebiyle farziyet düşer?
Bulaşıcı hastalık sebebiyle cuma farziyeti ve bayram namazı vucubiyeti düşer mi, hastalık veya yaşlılık sebebiyle cumaya gitmekte zorlanan kimselerden cuma farziyeti düşer mi?
Yüce Dinimiz İslâm; dini, hayatı, aklı, nesli ve malı korumak esaslarını temel prensip olarak almıştır. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bir yerde veba çıktığını duyanların oraya girmemelerini, bu hastalığın bulundukları yerde zuhur etmesi halinde ise kaçmak amacıyla oradan çıkmamalarını emretmiştir. (Buhârî, “Ṭıb”, 30; Müslim, “Selâm”, 92-100) Aynı şekilde cüzzamlı hastalardan kesinlikle uzak durulmasını isteyen Rasûlullah (s.a.s.) (Buhârî, “Ṭıb”, 19), kendisine biat etmek üzere Medine’ye gelmekte olan Sakîf kabilesi heyetinde cüzzamlı bir hastanın bulunduğunu haber alınca onun geri dönmesini istemiş ve biatının kabul edildiğini bildirmiştir. (Müslim, “Selâm”, 126; İbn Mâce, “Ṭıb”, 44)
Halifeliği döneminde Suriye’ye gitmek üzere yola çıkan Hz. Ömer’e (r.a.) bölgede veba salgını olduğu haber verilince geri dönmüş; kendisine, “Allah’ın kaderinden mi kaçıyorsun?” diyenlere Allah’ın kaderinden yine O’nun kaderine sığındığını söylemiştir. (Buhârî, “Ṭıb”, 30; Müslim, “Selâm”, 98-100; Taberî, IV, 57-58) Emevî Halifesi I. Velîd cüzzamlıların tecridine yönelik tedbirler almış, yaptırdığı hastahanede onların bakım ve tedavileri için para tahsis etmiştir. (Taberî, VI, 437; Makrîzî, II, 405) Nitekim Peygamber Efendimiz (s.a.s.) salgın hastalıklarla ilgili şöyle buyurmuştur: ”Bulaşıcı hastalık taşıyanın sağlamla aynı ortamda bulunmasını engelleyiniz.” (Buhâri, Tıp, 53) Kesin tespit edilmiş olan bulaşıcı bir hastalık cuma ve bayram namazlarına gitmemek için geçerli bir mazaret olduğundan, hastalık sebebiyle gidemeyen kişinin üzerinde herhangi bir vebal olmaz. Cuma namazı kılamayan hastaların onun yerine evde öğle namazı kılması gerekir.
Cuma Namazının Farz Olmasının Şartları
1- Erkek Olmak: Cuma Namazı, cemaat şartı olması, belli merkezlerde kılınması sebebiyle sadece erkeklere farz kılınmıştır. Buna mukabil kadınların Cuma Namazını eda etmeleri durumunda namazları geçerli olmakta, öğle namazını ayrıca kılmalarına gerek kalmamaktadır.
2- Hür Olmak: Cuma Namazının yükümlülük şartlarından bir diğeri ise kişinin hür olması, köle olmaması, esaret veya başka bir sebeple hürriyeti engellenmiş bir kimse olmamasıdır. Kölelerin durumuna göre hükümler farklılık arz etmekteyse de, günümüzde kölelik müessesesi yürürlükte olmadığından bu kadarla iktifa ediyoruz.
3- Mukim Olmak: Cuma Namazı cemaatle kılınmasının lüzumu ve hutbesiyle, önünde ve ardında kılınacak nafileleriyle birlikte belli bir zamanı kapsadığından yolcu ve misafirler üzerine farz kılınmamıştır. Buna göre yalnızca, mukim olan kimseler üzerine farzdır.
4- Sağlıklı Olmak: Cuma vakti geldiğinde hasta olan ve Cumaya çıktığı takdirde hastalığının artacağından endişe eden (bu konuda zann-ı galibi bulunan) kimselere Cuma namazı farz değildir. Yaşlılığı sebebiyle yürüyemeyen ya da yürümekte güçlük çeken kimselere de Cuma namazı farz değildir
5- Görme Engelli Olmamak: Gözleri görmeyen bir kimse üzerine İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe Hazretlerine göre Cuma namazı farz değildir. Kendilerini namaza götürebilecek yakınları bulunanlara ise İmâmeyn’e (İmam Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed eş-Şeybânî) göre Cuma namazı farz olur ve gitmeleri icap eder.
6- Yürümeye Güç Yetirebilmek: Kendilerini camiye taşıyıp götürebilecek yakınları olsa bile kötürüm ve ayakları kesilmiş durumda bulunanlara Cuma namazı farz değildir.
Hasta bakmakta olan ve hastasını bırakıp gitmesi durumunda onun ziyana uğraması gibi bir ihtimalin söz konusu olması durumunda o hasta bakıcıya da Cuma Namazı farz değildir. Tedavisi devam eden bir hastanın tedavisiyle uğraşmak (ameliyat ve tıbbî müdahaleler) da yine Cuma Namazına gitmemeyi mubah kılan özürlerden sayılmıştır.
Düşman korkusu, şiddetli yağmur başta olmak üzere olumsuz hava koşulları, çamur ve emsali engeller de Cuma namazına gidilmemesini mubah kılan sebeplerden sayılmıştır. Bütün bu zikretmiş olduğumuz şartları taşımamasına rağmen Cuma namazını eda edenlerin kılacakları namaz geçerli olur ve ayrıca öğle namazının farzını kılmaları gerekmez.
URL Kopyala
