Borcun borca karşı satışı meselesi: Öncelikle deyn (borç), zimmette sabit olan şeydir; örneğin satılan bir malın bedeli, borçlanmanın karşılığı, bir faydalanmanın karşılığı, telef olan bir şeyin tazminatı veya selem akdinde (peşin bedelle vadeli satış) teslim edilmesi gereken şeydir. Deyn satışı ise, ya borçlu olana ya da borçludan başkasına yapılır. Her iki durumda da deyn ya peşin olarak satılır ya da vadeli olarak tehir edilerek satılır.

Vadeli Deyn Satışı: Bu, “el-kâli’ bi’l-kâli'” yani deynin deyne satışı olarak bilinir ve şer’an yasaktır. Çünkü Dârekutnî’nin İbn Ömer’den ve Taberânî’nin Râfi’ b. Hadîc’den rivayet ettiğine göre, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem bu satışı yasaklamıştır. Hadis zayıf olmasına rağmen, alimlerin çoğu deynin deyne satışının caiz olmadığı konusunda ittifak etmiştir, ister borçluya ister borçlu olmayana yapılsın.

Birinci örneğe gelince – ki bu deynin borçluya satılmasıdır – bir kişinin diğerine şöyle demesidir: “Bu malı senden bir dinara satın aldım, bedellerin teslimi örneğin bir ay sonra yapılacak.”

Deyn’in borçludan başkasına satışına örnek ise şöyledir: Bir adamın başkasına şöyle demesi: “Falandaki alacağımı sana şu kadar bedelle sattım, onu bana bir ay sonra ödeyeceksin.” Bu da haramdır. Nitekim borsa işlemlerinin çoğunun, gözlemlendiği gibi, teslim ve teslim alma olmaksızın deynin deyne satışı şeklinde gerçekleştiği dikkate alındığında, bu işlemler caiz değildir.

Peşin Olarak Deyn Satışına gelince: Borcun borçludan başkasına peşin satışı caiz görülmezken, boçluya peşin satışında da ihtilaf vardır. Ancak Zahirîler dışındaki fakihlerin cumhuru, deynin borçluya peşin satışını veya ona hibe edilmesini caiz görmüşlerdir. Örneğin altın alacağı olan kişi borçlusu ile anlaşıp bu altının TL karşılığını peşin olmak üzere tahsil edebilir. Bu işlem borç olan altının borçluya TL karşılığında satışı anlamını taşır.