Üzerinde müslim veya gayrimüslimlere ait alamet bulunmayan definenin hükmü nedir?
Üzerinde müslim veya gayrimüslimlere ait alamet bulunmayan definenin hükmü nedir?
Üzerinde ne Müslümanlara ne de gayrimüslimlere ait bir işaret bulunmayan kırsaldaki define ne hükmündedir? Lukata sayılır mı?
İslâm fıkhına göre kamusal alandaki arazilerde bulunan defineler üçe ayrılır:
1. İslâmî defineler: Üzerinde herhangi bir İslâmî işaret bulunan, diğer bir ifade ile üzerinde kelime-i şehadet gibi bir yazı, bir işaret, bir simge taşıyan ve Müslümanlara ait olması kesin olan ve yer altından çıkarılan paralar ve eşyalar.
2. Cahiliye devri defineleri: Üzerinde İslâmî olmayan bir simge, bir işaret, bir yazı… vb. belirleyici özellik bulunan, mesela, İslâm öncesi milletlere ait tanrıların resimleri veya Müslüman olmayan hükümdarların birinin resmi bulunan ve gömülü halde bulunan paralar veya diğer eşyalar.
3. Müştebeh defineler: Üzerinde belirleyici bir işareti veya simgesi, nakşı, baskısı karışık olduğundan, bulunan bu definenin Müslümanlara mı, yoksa Müslüman olmayan milletlere mi ait olduğu bilinemeyen veya anlaşılamayan gömülü halde bulunan para ve diğer eşyalara denir. (Ö. N. Bilmen, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahâtı Fıkhıyye Kamusu, IV, 75-76)
Üzerinde İslâmî bir işaret, mesela kelime-i şehadet, Kur’ân’dan bir âyet veya Müslüman bir hükümdarın ismi bulunan bir define bulunursa, bu define “lukâtâ” (yitik mal) hükmündedir. Buna mukabil üzerinde cahiliye devrine ait olduğunu gösteren işaret bulunan veya bir Müslümana ait olmadığına dair kesin bir işaret bulunan defineler, yine beşe ayrılır ve beşte biri hazineye, geri kalanı bulana verilir. Fakat bu defineyi bulan kişi, harbî veya müstemin ise buldukları define ellerinden tamamen alınır ve hiçbir pay verilmez. Aynen madenlerde olduğu gibi. (el-Mevsılî, el-İhtiyar, İstanbul 1980, I, 117-118) İslâmî mi, yoksa cahiliyye dönemine mi ait olduğu kesin belli olmayan ve üzerinde açık bir işaret bulunmayan define, mezhebin zahir görüşünde cahiliyet definesi hükmüne tabi olur. Başka bir görüşe göre ise, zaman aşımı nedeniyle bu defineler günümüzde İslâmî definelerden sayılırlar. (Mecmeul’Enhur, 1/213)
URL Kopyala
