Menü

Uçakla yapılan 18 saatten kısa yolculuklarda mahrem şartı aranır mı?

Aşevi İnşaatı Yardımı - Huzurlu Gönüller Eğitim Vakfı
Aşevi İnşaatı Yardımı - Huzurlu Gönüller Eğitim Vakfı
Aşevi İnşaatı Yardımı - Huzurlu Gönüller Eğitim Vakfı
574 görüntülemeSeferilik

Uçakla yapılan 18 saatten kısa yolculuklarda mahrem şartı aranır mı?

Havalimanına mahremi tarafından bırakılan kadın uçağın kalkış saatine kadar yanlız kalsa sorun olur mu?

İsmail Hakkı Yelkenci cevap verdi 05/11/2024

URL Kopyala
0

Bayanın mahremsiz yolculuk yapması hakkında fakihler, bayanın sefer mesafesindeki bir yere yanında mahremi veya kocası bulunmadan yolculuk yapmasının caiz olmadığında ittifak etmişlerdir. (Atar, “Sefer”, 36/297) Bununla birlikte hac, umre gibi ibadet yolculuğunun bu yasak kapsamına girip girmediği hususu tartışılmıştır. Hanefi ve Hanbelî âlimleri Peygamberimizin (sallallahu  aleyhi  ve  sellem ) gazve için orduya kaydolan bir sahabiye hac yolculuğu için hazırlanan hanımına eşlik etmesini söylediği hadise dayanarak hac yolculuğunun bu yasak kapsamında olduğuna hükmetmişlerdir. (el-Mebsût Beyrut: Daru’l Ma’rife, 1993, 4/111) Yani Hanefi ve Hanbelîlere göre kadının beraberinde eşi ve mahremi yoksa hacca gidemeyeceği hükmü geçerlidir. (Atar, “Sefer”, 36/297) Ancak darulharpte Müslüman olup da can güvenliği sebebiyle darulislama yolculuk ederken bayanın yanında mahreminin olmasını zaruretten dolayı şart olarak görmezler. (Serahsî, el-Mebsût, 4/111)

Aynî, Umdetu’l Kâri’de Ebu Hanife’nin, Hz. Aişe’nin (r.a.) mahremsiz yolculuk yapmasını delil getirerek mahremsiz yolculuk yapılabileceğini caiz gören bir topluluğa verdiği cevabı zikretmiştir. Ebu Hanife, Hz. Aişe’nin (r.a.) bütün müminlerin annesi olduğundan kiminl yolculuğa çıkarsa ona mahrem olacağı ancak bu hükmün diğer kadınlar için geçerli olmayacağını söylemiştir. (Umdetü’l-Kârî’ şerhu Sahîhi’l-Buhârî Beyrut: Daru İhyau’t-Türasi’l-Arabiyye, ts, 7/128)

Şafi ve Malikiler ise yasağın farz olmayan yolculuklar hakkında olduğunu, kendisine hac farz olan bir kadının güvenilir kadınlardan olan bir kafileyle birlikte yola çıkabileceğini ileri sürmüşlerdir. Onlara göre bayanın eşi ya da mahremlerinden birinin olmaması halinde bile Allahın farz kıldığı hac ibadeti terk edilemez. (el-Müntekâ Kahire: Dâru’l-fikri’l-Arabî, 1913, 3/82)

İmam Şafii el-Ümm adlı eserinde Peygamberimizin (sallallahu  aleyhi  ve  sellem) haccı ifa etmek için binek ve azığın yeterli olduğunu rivayet ettiği hadisini delil olarak göstererek bayanların yanlarında mahremleri olmasa da güvenilir bir bayan topluluğu ile hacca gidebileceklerini zikretmektedir. Kendilerine Hz. Aişe, İbn Ömer ve İbn Zübeyr’den yanlarında mahremi bulunmadan da kadınların haccedebileceğine dair rivayetler ulaştığını ifade etmektedir.

Ayrıca Ata’ya beraberinde mahremi bulunmayan, kocası da olmayan ama yanında onu indirme, bindirme ve koruma gibi işlerini yapan cariye ve azadlıları varsa bir kadın haccedebilir mi? diye sorulduğunda onun haccetsin şeklinde fetva verdiğini söylemektedir. (el-Ümm (Beyrut: Daru’l Ma’rife, 1990), 2/128) Bazı Şafii fakihleri ise bir kadının Hire’den kalkıp güven içinde haccını ifa edeceği günlerin yakın olduğunu bildiren hadisi delil göstererek yol emniyeti olduğu sürece tek başına farz olan hac yolculuğunu yapabileceğini dile getirmişlerdir. (Atar, “Sefer”, 36/297)

Yol emniyeti ve güvenilir kadınlar topluluğu içinde mubah sayılan bir yolculuk yapılmasına cevazı hususunda seleften Hasan-ı Basrî, Evzâî, Atâ, Zührî ve Katâde’nin zahirî görüşleri ve Malikîler ve Şâfiîlerden de bir görüş olarak bilinmektedir. Bu görüşte olan âlimler arasında tam bir ittihat söz konusu değildir, farklı yaklaşımlar söz konusudur. Bazıları güvenilir kadınlar topluluğunu şart koşarken, diğer bir kısmı güvenilir bir tek kadını yeterli saymışlardır. Bir kısımları ise yolun emniyetli olmasını yeterli görmüşlerdir.

Bu görüşte olanlar, kadının tek başına yolculuğunu yasaklayan hadîs-i şerifleri bir illete mebni olarak varit olmuş hadisler olarak kabul etmişlerdir. Bu illetin de “kadının güvenliği ve yol emniyeti” olduğunu ifade etmişlerdir. Buna binaen, eğer bir kadının tek başına yolculuk yapması ciddi bir zorunluk olursa, helal-harama dikkat etmek şartıyla, yolun ve yolculuğun güvenli olup olmadığına bakılarak karar verilebilir. Nitekim, her ne kadar tecih edimese de; Adiy b. Hatim’den nakledilen bir hadisten bu hükmü çıkaranlar olmuştur. Dolayısıyla uçak yolculuğu gibi güvenli seyahatlerde zaruret halinde, çaresizlik durumunda bu görüşle amel edilebilir.

İsmail Hakkı Yelkenci cevap verdi 05/11/2024
0
Cevap yaz..