Değişim kartıyla satın aldığım elbiseyi kısa bir zaman giydikten sonra değiştirmem caiz midir?
Değişim kartıyla satın aldığım elbiseyi kısa bir zaman giydikten sonra değiştirmem caiz midir?
Bir mağazadan elbise aldım geri vermek istedim hoşuma gitmedi değişim kartı da vardı üzerinde hoşuma gitmedikten sonra 1 saate yakın dışarda giydim değiştirmem caiz olur mu?
Muhayyerlik şartıyla satın alınan malda herhangi bir hasar, kusur vb. meydana gelmediği sürece müşteri tarafından satıcıya iade edilebilir. Ancak değişim kartıyla satın alma işleminde geçerli mevzuattaki ölçüler içerisinde hareket etmek gerekir. Satıcı şirketin bu hususta ilgili mevzuatı ne ise ona bağlı kalarak iade işlemi yapılmalıdır.
Şart muhayyerliğinin meşrûluğu sünnetle sâbittir. Ashâb-ı kiramdan Habbân b. Munakkız alış-verişlerinde aldanıyordu. Hısımları Peygamber Efendimize (s.a.s) başvurup, Habbân’ın hacr altına alınmasını istediler. Bunun üzerine Allah Rasûlü (s.a.s) Habbân’a şöyle buyurdu:
“Alış-veriş yaptığın zaman; Aldatma yok, benim için üç günlük muhayyerlik hakkı vardır, de.”[1]
Şart muhayyerliğinin süresi, hakkında İslâm hukukçuları arasında görüş birliği yoktur. İmam Ebû Hanîfe, Züfer ve İmam Şâfiî yukarıdaki hadise dayanarak şart muhayyerlik süresinin üç günden fazla olamayacağını söylemişlerdir. Çünkü prensip olarak satım akdinin derhal uygulanabilmesi için muhayyerlik şartının bulunmaması gerekir. Muhayyerlik mülkiyetin nakline ve bağlayıcı olmasına engel teşkil eder. Bu yüzden sadece hadiste zikredilen kadarı meşrû olur. Bu da üç günden ibarettir.
İmam Ebû Yusuf, İmam Mûhammed ve Ahmed b. Hanbel ise muhayyerlikten amacın, düşünmek, zaman kazanmak olduğunu esas alarak, bazı malların satımında üç günün yetmeyeceğini, daha fazla süreye ihtiyaç olabileceğini söylemişler ve taraflarca belirlenmiş olmak şartıyla üç günden fazla sürenin de geçerli olduğunu belirtmişlerdir. Dayandıkları delil; İbni Ömer’in (r.a) iki aya kadar muhayyerliğe icazet vermesidir.[2]
Şart muhayyerliğini düşüren haller:
1) Sarih (açık) düşürme: Bu, muhayyerlik hakkı sahibinin: “Muhayyerliği düşürdüm veya iptal ettim yahut satım akdine icazet verdim veya ondan razı oldum” gibi sözleriyle olur. Bu durumda muhayyerlik ortadan kalkar. Karşı tarafın bunu bilip bilmemesi sonucu etkilemez. Yine muhayyerlik hakkı sahibinin “akdi feshettim veya onu bozdum yahut iptal ettim” demesiyle de muhayyerlik düşer.[3]
2) Delâlet yoluyla düşürme: Bu, muhayyerlik hakkı sahibinin satım akdine icazetine delâlet eden bir tasarrufta bulunmasıyla meydana gelir: Buna göre müşterinin muhayyerliği; satın aldığı şeyi sattığı, rehin verdiği veya hibe ettiği zaman düşer. Çünkü bunlar, önceki satım akdine icazet anlamına gelir.[4] Yine, örneğin müşterinin aldığı evi, birisine ücretli veya ücretsiz kiraya vermesi muhayyerliği delâlet yoluyla düşûren hallerdendir.[5]
3) Zarûret yoluyla düşürme: Aşağıdaki durumlarda muhayyerlik zarûrî olarak düşer. Muhayyerlik sûresinin geçmesi, kendisi için muhayyerlik şart koşulanın ölümü, akıl hastalığı, uyku, bayılma ve irtidat gibi ölüm anlarında olan şeyler, muhayyerlik süresi içinde, satılan malın helâk olması, satılan malın ayıplı hale gelmesi gibi.[6]
Kaynakça:
[1] Buhârî, Büyü’, 48; Müslim, Bûyû’, 48; Ebû Dâvud Bûyû’, 66; Zeylaî, Nasbu’r-Râye, IV, 6
[2] Zeylâî, IV, 8
[3] Kasanî, V, 267, 271
[4] Kasânî, V, 267, 272; Semerkandî, Tuhfetü’l-Fukahâ, II, 95
[5] Kâsânî, V, 270
[6] Serahsî, XII, 42, 44; Kâsânî, V, 267, 271; İbn Kudâme, Muğnî, III, 588; İbn Rüşd, Bidâyetü’l Müctehid, II, 209; İbnü’l-Hümâm, Fethu’l-Kadîr, IV, 395; el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletüh, IV, 539-548
URL Kopyala
