Banka promosyon anlaşmasını kurum, şirket, işveren ile yapsa personele helal olur mu?

Bankanın promosyon ödemesi yapması, personelin maaşlarının belirli bir süre boyunca bankada vadeli olarak tutulması karşılığında gerçekleşir. Normalde kişi, faizsiz borç (karz-ı hasen) verir ve bu borçtan hiçbir menfaat elde edemez. Oysa promosyon anlaşmasında, devlet kurumu, şirket, işveren personelin paralarını bankaya yatırır ve banka bu parayı kullanarak ticari kazanç elde eder. Bu kazancın bir kısmını promosyon adı altında personele geri vermesi, “menfaat getiren her borç faizdir” (Küllü karzin cerre menfaaten fe hüve ribâ) fıkhi kaidesine aykırı düşer. Ayrıca banka, bu parayı (maaş hesaplarındaki fonları) kullanarak faizli işlemlere, kredilere ve diğer bankacılık ürünlerine yatırım yapar. Promosyon ödemesi, bankanın bu işlemlerden elde ettiği genel kazancın bir parçasıdır. Bu nedenle, personel bu parayı almakla, dolaylı olarak faizli işlemlerden elde edilen bir geliri kabul etmiş olur.

Fıkıhta, karşılıksız ve sırf iyi niyetle verilen hediyeler caizdir. Ancak, bir menfaat beklentisiyle veya bir şarta bağlı olarak verilen hediyeler ise caiz değildir. Banka, promosyon ödemesini, personelin maaş hesaplarının kendi şubesine taşınması ve maaş ödemelerinin belirli bir süre boyunca oradan yapılması şartına bağlar. Bu durum, promosyonu basit bir hediye olmaktan çıkarıp, “ivazlı bir akit” (karşılıklı bir anlaşma) haline getirir. Bu anlaşmanın bir tarafında bankanın ticari menfaati, diğer tarafında ise personele ödenen promosyon vardır. İslam’da, helal ile haramın kesin olarak ayrıldığı durumlarda olduğu gibi, şüpheli durumlardan da sakınmak esastır. Promosyon ödemesi, bankanın faiz gibi mahzurlu işlemlerden elde ettiği genel bir havuzdan ödenir. Paranın kaynağının helal ve haramın karıştığı ve haramın çok olduğu bir yapıdan gelmesi de promosyonu ayrıca kirli hale getirir. Müslümanların, bu tür kazançlardan uzak durması gerekir.

---

URL Kopyala