Borçlunun borcunu kendi gönlünden fazlasıyla ödemesi câiz midir?

Âlimler “menfaat sağlayan her borcun fâiz olacağına dair” içtihatta bulunmuşlar, elinde imkânı olanların olmayanlara verecekleri ödünç karşılığında menfaat beklemeyerek, karşılıksız sadaka vermiş gibi sevap alacaklarına dikkat çekmişlerdir.^[1] Öyleyse, müminler ödünç vermekle elde ettikleri bu büyük sevabı yeterli bulmalı, borç verdiği kimseden menfaat elde etmeyi asla düşünmemelidir.

Ancak, borç veren hiçbir şart koşmadığı, hiçbir imâ ve işarette bulunmadığı hâlde, borç alan onun bu iyiliğine karşı bir hediye ile mukabele ederse bunu almak câizdir, fâiz olmaz. Bilakis bundan, yapılan iyiliği takdir etmek gibi bir mânâ anlaşılır. Bu ise müminler arasında sevgi ve saygının devamına sebep olur, yardımlaşmanın yapılmasına vesile teşkil eder. Yeter ki borç verilirken, böyle bir menfaat şart koşulmuş olmasın, sadece Allâh rızası kâfi bir kazanç olarak görülmüş olunsun.

Ancak, bahsettiğimiz durumda gönüllü olarak da olsa, borç alanın fazla ödeyeceğini baştan söylemesi fâiz anlaşmasıdır. Ayrıca bir kimsenin, kazancının tamamı helâl olan birisinden borç para bulma imkanı yoksa kazancının çoğu helâl ancak az kısmına haram bulaşmış olan birisinden “haram kazançtan verilmemesi şartıyla” borç para alması da câizdir.

---

Kaynakça:

[1] İbni Ebî Şeybe, Musannef, Kitâbu’l-buyû’ ve’l-ekziye, bâbu men kerihe külle kardin cerra menfaaten; c. 4, s. 327, h. no: 20689

---

URL Kopyala