Döviz karşılığı sipariş edilen malı teslim alana kadar oluşan kur farkı faiz olur mu?
Döviz karşılığı sipariş edilen malı teslim alana kadar oluşan kur farkı faiz olur mu?
Satıcı, sipariş verdiğim malzemeyi Dolar üzerinden satıyor. Ürün geldiğinde o günkü TL karşılığı kaç para ise onun parasını benden alıyor. Anlaştığımız günkü lira fiyatı ile teslim aldığım günkü lira fiyatları farklı olduğu için fâiz olur mu?
Şayet tüccar mülkünde olmayan bir malı satıyorsa işte bu sorundur ve dinimizde de yasaklanmıştır. Zira, Hakîm b. Hizâm (Radıyallâhu Anh) anlatıyor, bir gün Rasûlullâh Efendimize (s.a.v): “Ey Allâh’ın Rasûlü, bana gelip, bir şeyler satın almak isteyenler oluyor. Hâlbuki istenen şey bende yoktur. Bu durumda, bilâhere çarşıdan satın alarak teslim etmek üzere, istenen şeyi satayım mı?” dedim. Bunun üzerine: “Hayır, yanında mevcut olmayan şeyi satma” dedi.[1]
Doğrusu, tüccarın bir malı satın alıp, mülküne girdikten ve teslim aldıktan sonra satmasıdır. Bu durumda müşterisine karşı gecikme yaşamayacağı için, müşterisi de kur farkından zarar görmeyecektir. Sipariş verildiğinde mal satıcının elinde değilse alışveriş sahîh olmaz çünkü sahip olmadığı, diğer bir tabirle teslim alarak sorumluluğuna henüz girmemiş bir malı satmış olur. Bu nedenle siparişi vaatleşme kabilinden yapmaları gerekir yani müşteri hukuken cayma hakkına sahip olmalıdır ve mal geldiğinde teslim alırken alışveriş yapılmalıdır. Malın teslim alınması anında alışverişin gerçekleşip doların karşılığının ödenmesi de; o bedel karşılığında malı o anda satın almak anlamına gelir ve bu şekilde alışveriş yapılabilir.
Şayet mal satıcının mülkünde olup uzaklık sebebiyle malın tesliminde sorun yaşanıyor ve bu sebeple müşteri kur farkından etkileniyor ise durum değişir. Kişi diğeri ile yapmış olduğu alışveriş neticesinde hangi bir para birimi karşılığında alışveriş yapmış ise, borcu öderken aynı para birimiyle ödemek üzere anlaşması vaciptir. Konuşulan paranın değerinde başka bir para birimi ile ödemek üzere anlaşması caiz değildir. Bunu bu şekilde alışveriş sözleşmesinde zikretmek caiz olmaz. Yani bir kişi: “Ben senden TL karşılığında satın aldım ancak daha sonra ben sana karşılığını DOLAR olarak ödeyeceğim” veya dolar ile satın alıp daha sonra ‘karşılığı olan miktarı TL olarak ödeyeceğim” diyemez. Bu işlem; farklı para birimlerinin birbiri karşılığında vadeli takas edilmesi anlamına gelir ki bu da vade faizi olarak değerlendirilir. Ancak alışveriş esnasında ileride böyle bir para takası yapılacağı konuşulmaksızın, ödeme günü geldiğinde tarafların karşılıklı rızası ve peşin olması şartı ile, o günkü kur üzerinden farklı cins para ile ödeme yapılabilir.
Kaynakça:
[1] Ebû Dâvûd, Kitâbu’l-buyû’, 70; bâb fi’r-racül yebîu mâ leyse indeh, h. no: 3503
URL Kopyala
