Bir para birimiyle sabit olan borcu başka birime çevirmek caiz olur mu?
Bir para birimiyle sabit olan borcu başka birime çevirmek caiz olur mu?
Borcun şeklini sonradan değiştirmek caiz midir?
URL Kopyala
Ebu Ubeyd el-Ğarib adlı eserinde Peygamber Efendimizin (sallallahu aleyhi ve sellem) veresiyenin veresiye ile satışını yani mal ve para ortada yok iken satış yapmayı yasakladığını nakletmiştir. Bunu borca karşılık borç olarak açıkladı. İbnü’l-Kattan dedi ki: İlim ehlinin tümü, borç karşılığında borç satmanın caiz olmadığı konusunda ittifak etmişlerdir.”. “Al-Iqnaa fi Masa’il Al-Icmaa” (2/234) Fakat satılan şey ve ücreti (altın, gümüş.. vb) ribevi mallardan ise aynı cinsten olmaları halinde eşit miktarlarda, takasın aynı mecliste yapılması şartıyla birinin karşılığını diğeriyle değiştirmek caizdir. Fakat farklı cinsten iseler, takasın aynı mecliste yapılması şartıyla farklı miktarlarda olması caizdir. Kişi diğerinden her hangi bir para birimiyle borç aldığında veya alışveriş neticesinde borçlandığında; borcunu öderken o para birimiyle ödemek üzere anlaşma yapmış olması gerekir. Borçlandığı paranın değerinde başka bir para birimiyle ödemek üzere anlaşma yapması caiz değildir.
Ancak bununla birlikte fakihlerin çoğunluğu; vadeli satışlar ile borç akdinde, bedel olarak belirlenen para birimi yerine, ödeme anında karşılıklı anlaşarak o tarihteki kuru esas alıp farklı bir para birimiyle ödeme yapmayı caiz görmüşlerdir. (İbn Kudame, el-Muğni, Kahire 1968, IV, 37-39) Zira Rasulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem’den gelen rivayet’e göre bazı sahabeler ona sordular: Ya Rasulellah: Biz altın karşılığıyla satıp bedelini gümüş olarak alıyoruz. Bazen de gümüş karşılığıyla satıp bedelini altın olarak alıyoruz. Bu konuda ne dersiniz?”. Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem): “Sattığın günün değeri üzerinden almanızda sakınca yoktur, ama aranızda her şey netleşmeden (ödeme yapılmadan) ayrılmayın” buyurdu.’ Bu hadis İmam Ahmed, Tirmizî, İbn Mâce, Ebû Davud ve Nesaî tarafından, İbn Ömer’den sahih bir raviler zinciriyle rivayet edilmiştir. Dolayısıyla bir para birimiyle sabit olan borcu başka birime çevirmek peşin ödemek şartıyla caiz olur, ödeme ertelenerek caiz olmaz.

