Bir markaya ait tasarımın benzerini yapmak caiz midir?
Bir markaya ait tasarımın benzerini yapmak caiz midir?
Dışarıda veya filmlerde gördüğümüz kıyafetlerin aynısını dikmek caiz mi? Kul hakkına girer mi?
URL Kopyala
İslâm emeğe büyük önem verir, haksız kazanca karşı çıkar. Kur’ân-ı Kerîm’de: “İnsan için ancak çalıştığı vardır” buyrulur. (Necm Sûresi: 39) Peygamber Efendimiz de (sallallahu aleyhi ve sellem) emeğin hakkının verilmesini değişik hadisleriyle ifâde etmişlerdir. Bunlardan birinde: “Hiçbir kimse, asla elinin emeği ile kazandığından daha hayırlı bir kazanç yememiştir. Allâh’ın Peygamberi Dâvûd’da (Aleyhisselâm) kendi elinin emeğinden yerdi” buyurmuşlardır. (Buhâri, Kitâbu’l-buyû’, 15; bâbu kesbi’r-racül ve amelihî biyedihî, h. no: 2070) Başkasının emeğini gasp anlamına gelecek her iş, tutum ve davranış kul hakkı sorumluluğunu gerektirir. Bu sorumluluk ise, söz konusu hak sahibine iade edilmedikçe veya helâllik alınmadıkça ortadan kalkmaz. Dolayısıyla bir kuruma, bir markaya ait olan tasarımın taklidini yaparak kazanç elde etmek caiz değildir. Ancak Hanefi mezhebine göre; telif, tasarım hakkı denilen şey, ”hukuku mücerrede” dir ve bu bir mal değildir zira bu, mal tarifi içine giren bir şey değildir. Buna göre kişi, herhangi bir tasarımı taklit edebilir ve bu yolla elde ettiği tasarımı kendisi kullanabilir. Fakat bazı muasır alimler, malın tarifini genişleterek elle tutulmayan ve gözle görülmeyen bazı şeyleri de faydalı olması durumunda malın şümulüne almışlardır. Bu nedenle tasarım ve icat gibi hakların varlığını kabul edip eseri taklit yoluyla çoğaltarak ticaretinin yapılmasını caiz görmemişlerdir.